گشتی در کاخ مرمر رامسر؛ تاریخچه، ساکنان کاخ و سرنوشت آن پس از انقلاب!
اکثر مردم زمانی که نام رامسر را می‌شنوند یاد طبیعت مسحورکننده آن می‌افتند، اما رامسر جز طبیعت فوق‌العاده خود آثار تاریخی زیبایی‌هم دارد که از نظر‌ها پنهان مانده است. کاخ مرمر یا کاخ شاه در رامسر یک اثر تاریخیست که قدمت کمی دارد ولی با دیدن آن حتی دوست ندارید، پلک بزنید و یک ثانیه هم چشم خود را از روی آن بردارید! با جاباما همراه باشید تا در مقاله‌ای بلند بالا زیر و بم کاخ مرمر رامسر را برایتان رو کنیم.
کاخ مرمر رامسر کجاست؟
این کاخ در مجموع پنج موزه در دل خود جای داده است که در آن می‌توانید از شمشیر اهدایی شاه تایلند به جمشید آموزگار تا انواع تابلو نقاشی و اجناس نفیس از جنس عاج را تماشا کنید.
شاید خیلی افراد با شنیدن نام موزه قدم زدن در یک فضای کسل کننده و مدادم خمیازه کشیدن را تصور کنند ولی باید بدانیم کاخ مرمر رامسر و پنج موزه آن یعنی موزه اسناد، کاخ شاه، حمام رضا شاه، موزه مردم شناسی و موزه عاج جزو آن دسته از موزه‌هاست که وقتی درونش قدم می‌زنید حتی دوست ندارید پلک بزنید، چه برسد به خمیازه کشیدن!
دیدن کاخ مرمر یک تیر و چند نشان است، زیرا این اثر فقط یک کاخ تاریخی یا یک موزه نیست. حیاط این کاخ انواع درختان و گیاهان عجیب و مرکبات مختلف را درخود جای داده است که هر کسی را مجذوب خود می کند.
طبیعت اطراف کاخ و نقطه‌ایی که این کاخ در آن واقع شده است، همان طور که خانواده سلطنتی را مجذوب خود ساخت، شما را هم مجذوب خود می‌سازد و خاطره به یاد ماندنی برای شما به‌ارمغان می‌آورد.
کاخ مرمر رامسر جزو آن دسته از جاهای دیدنی ایران زمین است که بعد از دیدن آن قطعا خود را سرزنش می‌کنید که چرا زودتر از این به فکر آمدن به رامسر و کاخ رامسر نیفتاده‌اید.
شرط می‌بندم بعد از یک بار دیدن آن به این نتیجه می‌رسید که باز‌هم دوست دارید به تماشای این اثر خارق‌العاده بروید.
آدرس کاخ مرمر رامسر
این اثر در استان مازندران، شهر رامسر، روبروی پارک ملی و در خیابان شهید رجایی واقع شده است.
نحوه دسترسی به کاخ موزه رامسر
به دلیل این که رامسر استراحتگاه خانواده سلطنتی بود، زمان پهلوی دوم یک فرودگاه در آن ساخته شد. این فرودگاه هنوز‌هم فعال است و شما می‌توانید با خرید یک بلیط هواپیما خود را به رامسر برسانید و از دیدن دیدنی‌های جذاب رامسر مخصوصا کاخ مرمر رامسر لذت ببرید یا این که خود را با اتومبیل شخصی به رامسر برسانید.
باغ موزه رامسر دارای پارکینگ است و شما می‌توانید با اتومبیل، به دیدن این بنای زیبا بروید. این باغ موزه در کنار شهر رامسر واقع شده است و به چندین اقامتگاه و هتل نزدیک است.
جز این موارد تور‌های زیادی به این مناطق می‌روند که شما می‌توانید با یکی از این تور‌ها رهسپار رامسر شوید.
پیش از آنکه غرق زیبایی‌های این کاخ با شکوه شوید، بگوییم که در مجله جاباما می‌توانید نگاهی بیندازید به بهترین جاهای دیدنی رامسر و برای سفر به این عروس زیبای شهرهای شمالی برنامه‌ریزی کنید.
هزینه بلیط و زمان بازدید از کاخ موزه رامسر
کاخ موزه مرمر رامسر همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ عصر پذیرای گردشگران مختلف است. هزینه بلیط ورودی برای هر نفر ۲۰ هزار تومان است.
توجه داشته باشید این هزینه برای دانشجویان نیم‌بها و برای تور لیدر‌ها و کارمندان آژانس‌های مسافرتی رایگان محاسبه می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره تلفن موزه ۰۱۱۵۵۲۲۵۳۷۴ تماس بگیرد.
دیدن کاخ موزه رامسر دو تا سه ساعت از وقت شما را می‌گیرد.
تاریخچه کاخ موزه رامسر
ماجرا از جایی آغاز می‌شود که جناب رضا شاه تصمیم به ساخت یک اقامتگاه و استراحتگاه برای خاندان سلطنتی در رامسر می‌گیرد.
خیلی زود معماران و هنرمندان مختلف ایرانی و اروپایی شروع به ساخت این کاخ روی تپه‌ای مشرف به دریا و جنگل‌های زیبای رامسر می‌کنند. پس از چهار سال کاخ شاه در رامسر متولد شد. (عملیات ساخت کاخ مرمر رامسر از سال ۱۳۱۲ شروع و در سال ۱۳۱۶ اتمام یافت.)
اما این کاخ تنها چهار سال از رضا شاه میزبانی کرد. یک کاخ عظیم و دسترنج تعداد زیادی هنرمند برای استراحت چند روز شاه!
پس از رضا شاه نوبت به پسر او یعنی محمدرضا رسید. در زمان رضا شاه در حمام این کاخ تغییراتی ایجاد شد. در این زمان کاخ رامسر برای چند وقت محل زندگی رفیق و همکلاسی انگلیسی محمد رضا شاه بود.
در این کاخ برای اولین بار در ایران مرکبات اصلاح شده و گیاهان نایاب کشت شد.
برای همین باغ این کاخ اهمیت زیادی دارد. در زمان پهلوی دوم از این کاخ برای برگزاری کنفرانس و جلسات هم استفاده شد.
اگر دوست دارید در دوران اقامتتان در رامسر در یک بومگردی جذاب که خودش مثل موزه است بمانید، سراغ اجاره اقامتگاه بوم گردی کوکه رامسر بروید که همه ویژگی‌های یک اقامتگاه رنگارنگ و اصیل را دارد.
سایر نام های کاخ رامسر
این کاخ با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. این کاخ پس از انقلاب ابتدا با نام کاخ استراحتی رامسر گشایش یافت.
پس از دهه ۷۰ با نام‌های موزه شهدای رامسر، موزه عاج ایران، موزه حمام، موزه مردم شناسی رامسر و موزه کاخ شناخته شد.
به‌دلیل نمای مرمری این کاخ و استفاده زیاد از سنگ مرمر در آن به این باغ موزه، کاخ مرمر رامسر گفته می‌شود.
البته با نام‌های دیگری همچون کاخ سلطنتی رامسر، باغ رامسر، موزه کاخ رامسر و باغ موزه رامسر هم شناخته می‌شود. به‌علت این‌که کلمه موزه یک کلمه فارسی نیست به این باغ نام تماشاگه خزر هم داده شده واژه تماشاگه در اصل معادل همان موزه است.
وجه تسمیه کاخ رامسر
کاخ رامسر تلفیق معماری اروپایی و ایرانیست و شباهت به کاخ‌های نیاوران و سعدآباد دارد. نقشه این کاخ را بلژیکی‌ها کشیدند و در آن از هنر هنرمندان ایرانی و ایتالیایی با نظارت آلمانی‌ها استفاده شد.
سیستم برق این کاخ را هم شرکت اشکودای چکسلواکی بر عهده گرفت که به علت نبود برق در رامسر از موتور برق برای روشنایی استفاده شد.
راه‌های ورود به کاخ شرقی - غربی طراحی شده است و قاعده حجاب در آن رعایت شده، این یعنی چه؟
این طراحی به گونهایی است که نمی‌توانید به صورت مستقیم به داخل حیاط نگاه کنید. در ورودی کاخ مرمر رامسر چهار ستون وجود دارد که سر‌ستون آن به شکل سر‌ستون‌های هلنی (معماری یونان باستان) با طرح گل نیلوفر آبی که یکی از گیاهان مقدس محسوب می‌شد، ساخته شده و پایین ستون‌ها به سبک معماری تخت جمشید طراحی شده است. همین مورد باعث شده این چهار ستون خاص بشود.
به جز این ستون‌ها در ورودی کاخ مجسمه دو ببر مازندرانی وجود دارد که متاسفانه نسل آن‌ها منقرض شده است. در مورد این مجسمه‌ها نقل است روزی که رضا شاه برای استراحت به کاخ آمده بود نگهبانان به او گزارش دادند که دو ببر مازندران در جنگل‌های نزدیک کاخ دیده شده است و رضا شاه هم دستور می‌دهد دو مجسمه ببر مازندرانی روبروی کاخ رامسر نصب کنند.
جالب است بدانید درست زمانی که رضا شاه از ایران تبعید شد اعلام شد نسل ببر مازندرانی که بزرگ‌ترین گونه ببر در جهان بود، منقرض شده است.
کاخ رامسر پس از انقلاب
پس انقلاب کاخ موزه رامسر مصادره شد از اینجا به بعد نوبت به بنیاد مستضعفان رسید.
در سال ۱۳۵۸ این کاخ به مدت ۴۵ روز برای بازدید عموم باز شد، اما به علت مسائل امنیتی به مدت ۲۱ سال این کاخ موزه بسته ماند و وسایل آن به تهران برای مراقبت فرستاده شد.
طبق گفته‌های شفاهی دلیل بسته شدن کاخ مرمر رامسر دزدی از اموال این کاخ بوده است. در نهایت در سال ۱۳۷۸ کاخ شاه در رامسر به عنوان میراث ملی به ثبت رسید و بعد از یک سال مرمت در سال ۱۳۷۹ به عنوان موزه برای عموم مردم بازگشایی شد.
از آن روز تا به‌حال کاخ رامسر میزبان خیل عظیمی از گردشگران و پژوهشگران از سراسر ایران و جهان بوده است.
معماری کاخ موزه رامسر
در این کاخ از دو نوع سنگ مرمر استفاده شده است. یکی سنگ مرمری که شیری رنگ است و بیشتر در نما و چهار ستون بسیار خاص ورودی کاخ استفاده شده است.
این سنگ از مشهد (تربت حیدریه) به محل ساخت کاخ به صورت یکپارچه آورده شده و سپس تراش کاری شده است.
نوع دوم این سنگ‌های استفاده شده در کاخ رامسر سنگ مرمر سفید با رگه‌های سرخ است که بیشتر در کف و گاهی نقاط خاص کاخ استفاده شده است.
این نوع دوم سنگ همان نوعی است که در کاخ های سلطنتی تهران و حرم امام رضا و حرم امام حسین استفاده شده است و مثل سنگ مرمر شیری رنگ این کاخ، از مشهد به این نقطه انتقال داده شده است.
پلکان ورودی این کاخ که کم‌کم از پایین به بالا کوچک می‌شود و حوض روبروی کاخ که مشابه حوض‌های کاخ‌های تهران است نمای جذابی به این باغ موزه داده است. مرمر‌های این کاخ با دست و قلم و چکش شکل دهی شده است.
البته در آرشیو اسناد وزارت خارجه ایران اسنادی وجود دارد که در سال ۱۳۱۴ دستگاه‌های مرمر تراش از ایتالیا وارد ایران شد و افرادی هم برای آموزش کار با این دستگاه‌ها به ایتالیا اعزام شدند. به هر صورت از همین اسناد می‌توان فهمید حجارهای کاخ مرمر رامسر ایرانی بوده اند.
راستی اگر شمال مقصد همیشگی سفرهایتان است، اینجا می‌توانید بکرترین جاهای دیدنی شمال را بشناسید.
کف کاخ
کف این کاخ با چوب، پارکت شده و جلوه جالبی به داخل کاخ داده است. روشن‌ترین پارکت از سرو آزاد کانادایی و پارکت تیره با رگه‌های طوسی از چوب گردو و پارکت‌هایی که قهوه‌ایی تیره هستند از چوب ملچ و فوفول ساخته شده است.
مورد آخر یعنی پارکت فوفول از بهترین چوب هندوستان و ایتالیا ساخته شده. البته در کف سالن اصلی و اتاق خواب علاوه بر چوب‌هایی که ذکر شد در قسمت وسط از چوب نراد روسی نیز استفاده شده که احتمالا برای پهن کردن فرش بوده و عمدا به این شکل طراحی شده است.
آن زمان ساخت چنین پارکت‌هایی تنها در ایتالیا و آلمان انجام می‌گرفته ولی بر اساس گفته شفاهی پارکت‌های کاخ مرمر کار استاد محمد علی یادگاری اهل گلپایگان بوده است.
البته لازم به ذکر است برخی معتقدند این پارکت‌ها با کار استادکاران ایرانی و بادکوبه روس‌ها کار شده است.
ناشناخته ها در مورد معماری کاخ شاه در رامسر
در نظر داشته باشید بیشتر اطلاعات ما از این کاخ به دو صورت است. بخش اعظم آن اطلاعات شفاهی و بقیه اطلاعات از اسناد موجود به دست آمده است.
بخاطر همین موضوع نظرات پیرامون نام طراحان و استادکاران کاخ شاه رامسر متفاوت است.
گچ بری های کاخ رامسر
در سقف و بالا‌سر دیواره اتاق‌ها و هال کاخ مرمر رامسر گچبری با اشکال حیوانات، گیاهان و چهره‌های انسان دیده می‌شود که نشان می‌دهد به احتمال بالا گچبری این بنا کار ایرانیان نبوده است.
البته با توجه به اطلاعات شفاهی گچبری کاخ رامسر توسط هنرمندان اصفهانی و رنگ‌آمیزی آن توسط هنرمندان ایتالیایی انجام گرفته، هرچند سبک گچبری‌ها کاملا لندنی کار شده است.
در اطراف شومینه‌های هال و اتاق‌های کاخ مرمر رامسر گچبری‌های چشم نوازی از گل و بوته به چشم می‌خورد.
پلان کاخ رامسر
کاخ مرمر رامسر دارای هال و سالن مرکزیست و در طرفین آن دو اتاق، حمام و سرویس بهداشتی در جهت شرقی غربی وجود دارد. زیربنای این کاخ حدود ۶۰۰ متر و مستطیل شکل است.
در زیر این بنا یک زیرزمین وجود دارد که بازدید از آن برای عموم آزاد نیست. کرسی دو متری در زیر این کاخ وجود زیرزمین در زیر کاخ رامسر را تایید می‌کند. سقف این زیر زمین بتنی و ضد زلزله است.
در باغ موزه رامسر پنج عمارت دیگر وجود دارد. در جنوب این باغ عمارت‌های حمام، تاسیسات و انباری و در شمال آن عمارت‌های نگهبانی و واحد سرایداری وجود دارد.
عمارت حمام در جنوب باغ در زمان رضا شاه مورد بهره برداری قرار گرفت و دارای خزینه، سربین، رختکن و حوض با منبع گرمایش آتشخانه در زیر آن بود و آب آن از چشمه های معدنی جنوب غربی کاخ تامین و سوخت آن هیزم بوده است. در سال ۱۳۲۰ و در دوره پهلوی دوم داخل کاخ رامسر حمام جدیدی بنا شد.
قسمت انباری به محل فروش صنایع دستی تبدیل شده و متاسفانه در کنار عمارت حمام، کافی شاپ و رستوران بدون توجه به معماری این بنا با آجر معمولی و سقف ایرانیتی بنا شده است که چهره این اثر ملی را زشت و کرده است.
موزه های کاخ مرمر رامسر
در موزه‌های کاخ شاه رامسر انواع وسایل گران قیمت، با‌ارزش و خاص وجود دارد که از بهترین مواد زمان خود ساخته شده است. به طور کلی اشیایی که در این باغ موزه وجود دارد را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
- فرش‌های دلربای بافته شده توسط دستان هنرمندان ایرانی
- آثار و ظروف بلوری
- تابلوهایی از نقاشان مشهور جهان
- مجسمه‌های مرمری و برنزی
- مبلمان شمع‌دانی و بوفه‌های خاندان سلطنتی
- هدایای پادشاهان دیگر کشورها به پادشاه و وزرای ایرانی
همچنین برخی از آثار کشف شده باستانی توسط باستان شناسان در این موزه به تماشای عموم گذاشته شده است.
موزه عاج این کاخ رامسر در واقع بنای متعلق به تاج الملوک همسر رضا شاه پهلوی است که انواع اثر با جنس عاج به ارزش ۳۰۰ میلیارد تومان را در خود جای داده است این بنا بزرگ ترین و اولین موزه تخصصی عاج در خاورمیانه و دنیاست که با زیر بنای ۵۷۶ متر در دوطبقه علاقه مندان را به خود جذب می‌کند.
در کنار موزه عاج، موزه مردم شناسی رامسر وجود دارد. ۷۰۰ قطعه اثر که از فرهنگ غنی مردمان شمال کشور حکایت دارد توسط عیسی خاتمی طی مدت ۳۰ سال جمع آوری شده است.
عیسی خاتمی در سال ۱۳۹۴ موزه‌دار برتر ایران نام گرفت.
دانستنی های جالب از کاخ مرمر رامسر
- حیاط باغ موزه کاخ رامسر ۶۰۰۰ متر است و در آن ۱۸۰۰ گونه مرکبات وجود دارد که بیشترین تعداد آن درختان کیوی، کاج، سرو و نخل است.
- گیاهان برهنه که ۴۰۰ میلیون سال پیش روی کره زمین پدیدار گشته جزو قدیمی ترین گیاهان زمین و یکی از جذاب ترین گیاهان این باغ موزه است. همچنین باغ بامبو، باغ چای، باغ مرکبات، باغچه گل گاو زبان، باغچه گل‌های زینتی و باغ کیوی از بخش‌های مختلف و جذاب حیاط کاخ مرمر رامسر است.
- گیاه پسیلتوم یکی دیگر از گیاهان خاص این مجموعه است که تنها در قاره آمریکا و ژاپن می‌توان نمونه‌های آن را دید.
- یک درخت کاج به نام چهار شاخ روبروی کاخ وجود دارد که ارتفاعی بالغ بر ۲۳ متر و قطر ۵/۱ متر دارد.
- در سالن پذیرایی فرشی پشمی به مساحت ۸۲ متر وجود دارد که ساخته دست هنرمندان کرمانی با زمینه سورمه‌ایی و گل و بوته و تزئین ترنج، بزرگ ترین فرش مجموعه کاخ مرمر رامسر است.
- باغ موزه رامسر در سال ۱۳۹۰ به عنوان پربازدید ترین موزه ایران انتخاب شد.
- موزه عاج این مجموعه تنها موزه تخصصی عاج در جهان است که انواع اثر از عاج فیل، در تمامی زیستگاه‌های فیل در دنیا را در خود جای داده است.
بهترین زمان سفر به رامسر
بهترین زمان برای رفتن به باغ موزه رامسر فصل بهار و اوایل پاییز است. چرا که در این زمان حوا بسیار مطبوع است و هم درختان باغ بسیار سر شاد و زنده هستند که باعث بهتر شدن تجربه سفر شما می‌شود.
در فصل بهار جشنواره بهار نارنج در رامسر برگزار می‌شود. جشنواره بهار نارنج یک آیین مازندرانی و در واقع آیین عرق گیری از بهار نارنج است که همه ساله در اردیبهشت ماه برگزار می‌شود.
البته مکان این جشنواره همه ساله تعقییر می‌کند اما یکی از مکان‌های اصلی آن باغ موزه مرمر رامسر است که اگر بخت با شما یار باشد و در ماه اردیبهشت به کاخ رامسر بروید می‌توانید از دیدن آن لذت ببرید.
هتل های نزدیک کاخ موزه رامسر
نزدیک‌ترین هتل‌ها به باغ موزه رامسر به ترتیب هتل پارسیان رامسر، هتل بزرگ رامسر، هتل گردان رامسر، هتل آپارتمان ترنج، هتل نازیا رامسر است.
البته در رامسر یک اقامتگاه خیلی خاص هم پیدا می‌شود که تفاوتش با هتل در روح محلی و جای بی‌نهایت دنج آن است! اقامتگاه سپیدار رامسر در دل یک شالیزار باصفا قرار دارد.
جاهای دیدنی نزدیک به کاخ موزه رامسر
در اطراف کاخ مرمر رامسر چندیدن کافه و رستوران وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها لذت ببرید علاوه بر آن روبروی کاخ موزه رامسر پارک ملی و در شرق آن آب‌گرم مادرشاه واقع شده است که می‌توانید به آنجا هم سری بزنید و از شنا در آب معدنی و گرم آن لذت ببرید.
جنگل‌های فوق العاده رامسر که به جنگل‌های دوهزار معروف هستند بین دریا و کوه قرار دارند و قدم زدن در جاده‌های پیچ در پیچ آن یک تجربه بسیار جذاب است.
اگر شما هم مثل من عاشق طبیعت هستید، تله کابین رامسر و قدم زدن روی پل معلق رامسر را از دست ندهید. تله کابین رامسر به گونهایی طراحی شده که بتوانید شهر رامسر و طبیعت زیبای آن را در یک قاب از بالا تماشا کنید در کنار تله کابین کافه، رستوران و شهربازی نیز وجود دارد.
روستای جواهرده یکی از روستا‌های جالب رامسر است که تنها ۲۷ کیلومتر از آن فاصله دارد.
اگر پس از بازدید از کاخ موزه رامسر تصمیم به دیدن این روستا گرفتید، دیدن دریاچه قو که در کنار این روستا واقع شده است را از دست ندهید.
هرچند این دریاچه مصنوعی و توسط بخش خصوصی ساخته شده است ولی آرامش و زیبایی آن در وصف نمی گنجد.
کاخ مرمر رامسر بنایی ساخته شده برای هر سلیقه
به طبیعت علاقه مندید؟ به اشیای گران قیمت و نفیس علاقه دارید؟ به گشت‌وگذار در موزه علاقه دارید؟ به گیاهان علاقه دارید؟ به تاریخ علاقه دارید؟ به معماری چطور؟ مطمئن هستم با دیدن کاخ مرمر رامسر به مراد دلتان می‌رسید.
کاخ موزه رامسر یک کاخ همه چیز تمام و جزو آن دسته از آثار کمیاب در دنیاست که دست سازه‌های بشری و طبیعی را کنار هم در دل خود جای داده است.
این کاخ را باید حتما از نزدیک دید نه از پشت قاب تلفن همراه و لپ‌تاب‌های شخصی! به قول معروف حلوای تن تنانی تا نخوری ندانی!
