معرفی پرطرفدارترین صنایع دستی ایران از شمال تا جنوب

هر کجای ایران را که بگردید می‌توانید هنرمندی زنان و مردانی را ببینید که با جان و دل نمونه‌هایی از بهترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران را تولید می‌کند.

تنوع این صنایع دستی آنقدر بالاست که نمی‌توان همه آن‌ها را به‌طور کامل معرفی کرد و لذا ناچاریم از هر استان کشور نمونه‌هایی را نام ببریم که به‌عنوان محبوب‌ترین صنایع دستی کشور شناخته می‌شوند.

اگر زیاد اهل سفر کردن هستید، قطعاً بهترین نمونه‌های صنایع دستی را دیده و خریداری کرده‌اید. این نمونه‌ها همچون آینه‌ای از خوشی‌ها و لذت‌های سفری هستند که رفته‌اید و لحاظ خوب سفر را به یاد شما خواهند آورد.

صنایع دستی اصفهان

اصفهان یکی از متنوع‌ترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران را دارد که وقتی نام آن‌ها برده می‌شود بسیاری از ما به یاد نمونه‌های اصیل و تاریخی آن می‌افتیم. در ادامه از مهم‌ترین صنایع دستی اصفهان خواهیم گفت.

میناکاری

میناکاری که به آن میناگری و میناسازی نیز گفته می‌شود یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که سابقه‌ای حدود 5 هزار سال دارد. این هنر که یکی از مشهورترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است بیشتر روی مس انجام می‌شود؛ اما می‌توان آن را روی طلا، نقره و سفال نیز انجام داد.

طلا و نقره از جمله فلزاتی هستند که در زمان ترکیب با مینا اکسید نمی‌شوند به همین دلیل نیز می‌توان طرح‌هایی با جزئیات و شباهت زیاد را روی آن اجرا کرد این در حالی است که ظروف مسی چنین قابلیتی ندارند.

این هنرهای دستی اصفهان را می‌توانید از هر جای ایران خریداری کنید چون غیر از اصفهان در شهرهای دیگر نیز به‌فروش می‌رسند اما بیشتر آن‌ها در اصفهان تهیه می‌شوند. حدود قیمتی مشخصی برای ظروف میناکاری شده نمی‌توان تعیین کرد چون دارای ابعاد و طرح‌های متفاوتی هستند.

خاتم کاری

خاتم کاری یکی دیگر از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است که قدمتی دیرینه دارند. در مورد اولین مبتکر ساخت ظروف خاتم‌کاری شده بین هنرمندان این حوزه روایت‌های مختلفی وجود داد؛ اما هیج‌کدام از این روایت‌ها به درستی زمان ساخت اولین خاتم را مشخص نمی‌کنند.

برخی از این روایت‌ها خاستگاه خاتم کاری را شیراز می‌دانند و علت آن نیز پیدا شدن قدیمی‌ترین آثار خاتم‌کاری در این شهر است که منبر مسجد عتیق شیراز با قدمت بیش از 1000 سال است.

در هنر خاتم از ترکیبی از چندضلعی‌های بسیار منظم و باریک برای شکل‌گیری دسته‌ای از میله‌ها به شکل‌ها و اضلاع مختلف استفاده می‌شود.

در این هنر از مواد اولیه گوناگون شامل انواع استخوان (استخوان و عاج فیل، استخوان اسب و استخوان شتر)، مفتول‌های فلزی شامل برنج و نقره و آلومینیوم و صدف و در رنگ‌های مختلف برای شکل‌گرفتن چندضلعی‌هایی زیبا استفاده می‌شود. دسته چند ضلعی‌ها با ظرافت بریده شده و در نهایت نیز کنار هم قرار می‌گیرند تا سطح شی مورد نظر با خاتم پوشیده شود.

حالا که در حال گشت و گذار در اصفهان هستیم، بیایید سری بزنیم به میدان نقش جهان که دورتادورش می‌توانید صنایع دستی اصفهانی هم به عنوان سوغات بخرید.

منبت کاری

منبت‌ کاری یکی از هنرهای اصیل اصفهانی است که در شهرهای دیگر نیز دیده می‌شود. در این هنر روی چوب حکاکی و کنده‌کاری انجام می‌شود. اسناد و مدارک موجود نشان می‌دهند که سابقه این هنر به بیش از 1500 سال پیش باز می‌گردد.

یکی از قدیمی‌ترین آثار منبت‌کاری شده موجود یک لنگه در چوبی است که روی آن نقوش‌ زیبایی شکل گرفته است.

منبت‌کاری مانند خاتم کاری در دوره صفویه بسیار پیشرفت می‌کند و به یکی از هنرهای طراز اول اصفهان تبدیل می‌شود.

یکی از مواردی که در منبت‌ کاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، گره‌های طبیعی روی چوب هستند که بر زیبایی کار اضافه می‌کنند.

ابزار اصلی برای منبت کاری به‌عنوان یکی از هنرهای دستی ایران، مغار است که در انواع شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قلمکاری

قلمکاری یا چیت‌ سازی یکی از پرطرفدارترین انواع صنایع دستی ایران است که در آن با مهرهای ساخته دست، نقوش زیبایی روی پارچه شکل می‌گیرد. سفره‌های قلمکار اصفهان بسیار مشهور هستند و در بسیاری از شهرهای دیگر نیز تولید و به فروش می‌رسند.

قلمکاری واژه‌ای فارسی است و در معنی لغوی به مفهوم کاری یا هنری است که با قلم انجام می‌شود. هنر قلمکاری در دوره شاه عباس یعنی در قرن 11 قمری و به علت علاقه زیاد درباریان به این هنر به حد کمال رسید.

یکی از پرطرفدارترین انواع قلمکاری که در این دوره انجام می‌شد قلمکاری اکلیل یا زر بود. در این دوره بیشتر لباس‌های زنانه و مردانه از پارچه‌های قلمکاری شده تهیه می‌شد.

در هنر قلمکاری، استاد قلمکار با استفاده از مهری چوبی که خود روی آن با وسایل مختلف طرحی زیبا ایجاد کرده در جوهری مخصوص قرار داده و سپس روی پارچه می‌فشارد تا تصویر روی مهر، روی پارچه شکل گیرد. اغلب مهرهایی که در این هنر استفاده می‌شوند بسیار قدیمی هستند و گاهی از پدر به پسر رسیده‌اند.

اگر می‌خواهید از اصفهان بهترین سوغات را بخرید، بهتر است سری به مطلب معرفی انواع سوغاتی های اصفهان بزنید.

فیروزه کوبی

فیروزه کوبی یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است که بیشتر در استان اصفهان اجرا می‌شود. در این هنر قطعات کوچکی از سنگ فیروزه به صورت موزاییک‌هایی ظریف روی ظروفی از جنس مس، برنج، نقره، ورشویی یا برنزی کار می‌شود.

زمانی که فیروزه‌ها روی سطح قرار گرفتند میان آن‌ها را با نوعی لاک تیره پر می‌کنند و در نهایت نیز سطح کار پرداخت می‌شود.

هر چقدر ظرف فیروزه‌ کوبی شده پُرکارتر و منظم‌تر باشد و بین فیروزه‌ها فاصله کمتری وجود داشته باشد ارزش هنری و ارزش مادی ظرف بیشتر خواهد بود.

این هنر زیبا به دستان هنرمند نعمت‌الله لایق معروف به نعمت‌الله خان در مشهد انجام شد و سپس به اصفهان آورده شد و قدمتی بین 60 تا 70 سال دارد.

قلم زنی

قلم زنی از جمله پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است که علاوه‌بر اصفهان در شهرهای دیگر نیز اجرا می‌شود. قلم‌زنی شامل ایجاد نقوشی مختلف روی اشیای فلزی مانند مس، نقره، برنج و طلا با استفاده از قلم‌های فلزی و چکش است.

در هنر قلم زنی استادکار با استفاده از قلم‌های مخصوصی روی ظروفی می‌کوبد که پشت آن‌ها با قیر پوشیده شده است.

برای ایجاد نقوش از طرح‌هایی استفاده می‌شود که روی کاغذ کشیده شده و سپس به ظرف منتقل می‌شود. یکی از اصلی‌ترین دلایل پر کردن پشت ظروف با قیر یا گچ، کاهش صدای کوبش قلم روی ظرف است، از طرفی وجود این مواد باعث انعطاف ظرف شده و از سوراخ شدن آن نیز جلوگیری می‌کند.

قلم زنی یکی از زیباترین صنایع دستی ایران است که علاوه‌بر ظروف مختلف روی صفحات مسطح نیز انجام شده و می‌تواند به‌عنوان تابلوهای زیبا نیز استفاده شود.

حالا که به انتهاب لیست سوغات صنایع دستی اصفهان رسیدیم، بهترین زمان است که در این مطلب با مراکز خرید اصفهان هم آشنا شویم.

صنایع دستی شیراز

شیراز یکی از استان‌هایی است که صنایع دستی متنوعی دارد و بسیاری از آن‌ها در شهرهای دیگر کشور نیز طراحی و تولید می‌شوند. از جمله پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در شیراز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

معرق کاری

معرق کاری در اصل به هنر برش چوب و مواد مختلف به اشکال مشخص و ساخت قطعات مسطح مانند تابلو، قفسه، میز و ... گفته می‌شود.

در این هنر از مواد اولیه مختلفی برای شکل‌گیری طرحی خاص استفاده می‌شود که از آن جمله می‌توان به صدف، انواع چوب، فلزات، استخوان، کانی و مواد دیگر اشاره کرد.

سابقه هنر معرق به دوره سلجوقی و قرن ششم هجری برمی‌گردد و در ابتدا روی سطح میز، در و بوفه بکار می‌رفت اما به مرور زمان نقش‌های اسلیمی که با چوب‌های مختلف شکل می‌گرفتند بیشتر شد و این هنر به اوج خود رسید.

در هنر معرق کاری ابتدا طرح مورد نظر روی یک سطح کشیده شده و سپس به بخش‌های مختلف تبدیل می‌شود.

از مهم‌ترین مراحل کار معرق تفکیک اجزا، دورگیری، انتقال نقشه به روی تخته سه‌لایه، برش قطعات از روی مواد مختلف مانند چوب و فلز و استخوان با استفاده از اره مویی و سپس انتقال آن به صفحه اصلی است. قطعات مانند تکه‌هایی از یک پازل در کنار هم قرار می‌گیرند تا طرح اصلی شکل بگیرد.

جوک کاری

هنر جوک کاری در روش کار به خاتم شباهت بسیاری داشته اما یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های آن این است که در جوک کاری مانند خاتم تنها در روکاری به کار نمی‌رود  و گاهی به‌عنوان یک شیء مستقل نیز ساخته می‌شود.

جوک کاری در واقع ایجاد نقوشی هندسی با استفاده از چند رنگ چوب است که آن‌ها را در کنار هم قرار داده و سطح مقطعی کوچک به شکل مثلث، مستطیل یا لوزی شکل می‌گیرد. جوک کاری در اصل به معنای قطعه‌قطعه کردن و جوکوب کردن چوب است.

در هنر جوک کاری به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران از مواد اولیه مختلفی مانند چوب درختان نارنج، عناب، گردو و چنار استفاده می‌شود. از این هنر در پوشاندن دور جعبه‌ها، قاب‌های عکس، تزئین مبلمان‌های فاخر و بسیاری موارد دیگر استفاده خواهد شد.

در این هنر چوب‌ها به شکل مثلث یا سه پری بریده شده و با کنار هم قرار گرفتن آن‌ها اشکال هندسی به شکل شش پر و هشت پر تشکیل می‌شود.

بیایید گشت و گذار در شیراز را کامل کنیم و سری هم بزنیم به بهترین جاذبه های اصفهان که به سختی در یک لیست جا می‌شوند.

کاشی هفت رنگ

یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز، کاشی هفت رنگ است که قدمت آن به دوران معماری اسلامی برمی‌گردد. در کاشی هفت رنگ شیراز، ابتدا کاشی‌های اعاب‌دار سفید در کنار هم چیده شده و سپس نقش‌های مختلفی روی آن‌ها طراحی و رنگ‌آمیزی می‌شود.

با رنگ‌آمیزی و طراحی روی هر کاشی، مجدد روی آن لعاب خورده و سپس در کوره قرار می‌گیرد تا رنگ‌ها تثبت شوند.

در کاشی هفت رنگ شیراز از رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز، حنایی، زرد، فیروزه‌ای و لاجوردی استفاده می‌شود. این کاشی‌ها بیشتر برای اماکن متبرکه بکار می‌روند و مهم‌ترین ویژگی‌ آن‌ها، ترکیبات خاص لعاب و کیفیت بالای کاشی است.

استفاده از نقوش مختلف مانند نقش گل و مرغ باعث شده تا این کاشی‌ها در طرح و رنگ بسیار متمایز بوده و به یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایرانن تبدیل شوند.

شیشه گری

شیشه‌ گری یکی از هنرهای قدیمی است که در شهرهای مختلفی از جمله شیراز رواج دارد. شیشه‌گری در اصل هنر شکل دادن به شیشه است و در آن ابتدا مواد اولیه لازم برای شکل‌گیری شیشه با درجه بالا حرارت داده شده و سپس با ابزار به‌خصوصی در آن دمیده می‌شود تا شکل مطلوب را به خود بگیرد.

از هنر شیشه‌ گری برای تهیه اشیای کاربردی و تزئینی مانند گلدان، بطری و گلاب‌پاش و غیره استفاده شده و گاهی هنرمندان شیشه‌گر از آن برای ساخت میوه‌ها و حیوانات شیشه‌ای استفاده می‌کنند. این روزها تعداد کسانی که در شیراز این هنر را زنده نگه‌ داشته‌اند بسیار کم شده است و بیم آن می‌رود کمتر جوانی برای این رشته اقدام کند.

شیراز به هنرهای فراوانش معروف است، هم صنایع دستی و هم غذاهای هنرمندانه. پس بیایید سری هم بزنید به بهترین رستوران های اصفهان که در این مجله معرفی کرده‌ایم.

صنایع دستی تبریز

تبریز یکی از استان‌های پرطرفدار کشور در حوزه انواع صنایع دستی مختلف است. یکی از مهم‌ترین صنایع دستی این استان، فرش‌های دستبافت هستند که مختص تبریز بوده و حتی به خارج از کشور نیز صادر می‌شوند. در ادامه به بررسی برخی دیگر از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در تبریز می‌پردازیم.

سفالگری (خاک سفید)

مدارک تاریخی نشان می‌دهند که در منطقه زنوز و کوزه کنان استان تبریز سفالگری به صورت گسترده‌ای رواج داشته است. سفالی که در منطقه کوزه کنان تهیه می‌شود از خاک رس قرمز رنگ بوده اما سفال زنوز از نوعی خاک سفید تهیه می‌شود و یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در استان تبریز است.

یکی از معادن خاک سفید در روستای زنوز شهرستان مرند آذربایجان شرقی قرار گرفته و دارای ترکیبات کالوئن است. در دامنه کوه آق داغ به این معادن می‌توانید دسترسی داشته باشید و به همین دلیل نیز در این منطقه سفالگری با خاک سفید انجام می‌شود.

جالب است بدانید که تمامی مراحل ساخت سفال‌های این منطقه به صورت دستی بوده و محصولات نیز شامل کاسه، فنجان، قوری، نعلبکی، لیوان، پارچ آب و قندان است. پوشش لعابی که در سفالگری این منطقه استفاده می‌شود از نوع بی‌رنگ و یا فیروزه‌ای است و نوع فیروزه‌ای آن از شهرت بسیار زیادی برخوردار است.

تبریز سوغات فراوانی دارد، یکی از آن‌ها صنایع دستی تبریزی هستند و برای شناختن بقیه آن‌ها کافی است به این مطلب مراجعه کنید.

سوزن دوزی

سوزن دوزی که به آن ابریشم دوزی نیز گفته می‌شودد یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در شهر ممقان است که در 42 کیلومتری از شهر تبریز واقع شده است. در این هنر که بیشتر توسط دختران و زنان خانه‌دار انجام می‌شود از نخ ابریشم روی پارچه‌های دبیت مشکی یا متقال استفاده می‌شود.

از این هنر در گذشته بیشتر برای تزئین نوعی کلاه محلی استفاده می‌شد اما در حال حاضر این هنر علاوه‌بر لباس و کلاه برای تهیه کفش و کمربند، کیف و جلیقه و حتی رومیزی نیز کاربرد دارد.

طرح‌هایی که در هنر سوزن دوزی تبریز استفاده می‌شود در اصل بازتابی از فرهنگ و هنر در این منطقه بوده و ایده‌های سوزن‌دوزی همگی از گل و بوته و نقش‌های طبیعت گرفته می‌شود.

کفش دوزی

کفش دوزی در تبریز یکی از هنرهای ماندگار است چرا که همه ما شهر تبریز را به چرم و محصولات چرمی با دوام آن می‌شناسیم. جالب است بدانید که کفش دست دوز تبریز به‌عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است و تولید آن نیز قدمتی دیرینه دارد.

یکی از نمونه‌های هنر کفش دوزی در تبریز که قدمتی حدود 5 هزار سال دارد در موزه این شهر نگهداری می‌شود. چرم باکیفیت و دوخت هنرمندانه باعث شده تا کفش‌های دست دوز تبریز شهرتی جهانی داشته باشند.

تبریز را حتما به غذاهای خوشمزه هم می‌شناسید. همینجا با بهترین غذاهای سنتی تبریز آشنا شوید.

صنایع دستی مشهد

مشهد نیز مانند استان‌های دیگر کشور دارای صنایع دستی مختلفی است که مختص استان بوده و تنها در شهر مشهد تولید می‌شوند. در ادامه مقاله به معرفی و بررسی برخی از این صنایع دستی مهم می‌پردازیم.

پوستین دوزی

یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در شهر مشهد، پوستین دوزی است. پوستین دوزی و طراحی روی آن یکی از هنرهای ارزشمند و شناخته شده در شهرهای ییلاقی مشهد مانند شاندیز و قوچان است. این هنر قدمتی هزار ساله دارد و اما در میان مردم شهرهای دیگر آنچنان شناخته شده نیست.

به منظور آماده کردن پوستین، ابتدا پوست گوسفند باید دباغی شود. برای دباغی پوست نیز از آرد جو و نمک استفاده می‌کنند. پس از دباغی روی پوست را کارد می‌کشند و در نهایت نیز آن را رنگ می‌کنند.

در نهایت نیز پوست را جلوی آفتاب پهن می‌کنند تا به شکل چرم نرم و زرد رنگ درآید. وقتی پوست آماده شد الگو را روی آن قرار داده و سپس طرح مورد نظر را اجرا می‌کنند. از پوستین می‌توان پالتو، کلاه، جلیقه، دستکش و پاپوش و حتی پادری و سجاده درست کرد.

نمد بافی

نمد بافی یکی از هنرهای دیرینه و پرطرفدار ایرانی است که در آن تنها از پشم گوسفند و رنگ‌های طبیعی برای تهیه نمد استفاده می‌شود. در واقع وجود دو خاصیت مهم در پشم گوسفند است که می‌توان به وسیله آن مصنوعات نمدبافی را انجام داد. این دو خاصیت شامل جعدیابی و پوسته‌ای شدن است.

در هنر نمدبافی بعد از تمیز کردن پشم، برای رنگرزی و حلاجی آن اقدام می‌کنند و سپس با دست و پا نمد را روی زمین آنقدر غلت می‌دهند تا شکل بگیرد. به این کار اصطلاحاً نمدمالی گفته می‌شود.

فرآیند نمدمالی بسیار سخت و طولانی بوده و انرژی زیادی می‌خواهد و از طرفی افراد باید تبحر کافی در این زمینه داشته باشند. استادکار در زمان تهیه نمد به پشم آب و صابون اضافه می‌کند و مالیدن نمد باعث گره‌ خوردن تارهای پشم در یکدیگر و شکل گرفتن یک زیرانداز نمدی می‌شود.

یکی از جذاب‌ترین جاذبه های مشهد پارک ملت این شهر است که شاید برای غیربومی‌های مشهد کمتر شناخته شده باشد. در این مجله با پارک ملت مشهد بیشتر آشنا شوید.

ارغوان بافی

در ارغوان بافی به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران، ترکه‌های ارغوان به هم تنیده می‌شوند تا محصولی مانند سبد شکل بگیرد. البته در ارغوان بافی علاوه‌بر ترکه‌های نازک درخت ارغوان از شاخه‌های بیدمشک نیز استفاده می‌شود که می‌تواند به عنوان تار و پود عمل کند.

قطب ارغوان بافی کشور روستایی به نام مایان در 35 کیلومتری مشهد است. در این روستا بیشتر اهالی مشغول ارغوان بافی هستند و امورات خود را از این طریق می‌گذرانند. ارغوان یکی از گیاهان خودرو است که به وفور در منطقه مایان طرقبه یافت می‌شود.

در این روستا مردم پس از جمع‌آوری ارغوان‌ها آن‌ها را در محیطی خیس و مرطوب نگهداری می‌کنند تا اندکی انعطاف‌پذیر شوند و در نهایت نیز برای بافت انواع سبد از آن استفاده می‌کنند.

شعر بافی

شعربافی که به آن دست‌بافی نیز گفته می‌‌شود یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در استان خراسان است که از گذشته به‌عنوان یکی از مشاغل خانگی و کارگاهی شناخته می‌شود. معنی لغوی "شعر"، موی انسان یا حیوان است و بنابراین در انواع بافت صنایع دستی ایران به نوعی پارچه که با کارگاه و با استفاده از موی حیوان بافته می‌شود، شعر می‌گویند.

برای بافت شعر فقط از موی حیوان استفاده نمی‌شود و در تار و پود این پارچه از نخ ابریشمی نیز استفاده می‌کنند. دستگاهی که برای بافت شعر مورد استفاده قرار می‌گیرد، چهارورودی نوعی دستگاه سنتی نساجی است که معمولاً در کارگاه‌‌های بافندگی برپا می‌شود. حرفه شعر بافی نه تنها در مشهد، بلکه در گناباد، تربت حیدریه و سبزوار نیز انجام می‌شود.

تاریخچه بافت شعر به دوره هخامنشیان و اشکانیان برمی‌گردد و این هنر قدمتی بیش از هزار سال دارد. اینن صنعت زیبا در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی رسید و اوایل دوره اسلامی به آن "جولاهی" می‌گفتند. در شعر بافی از رنگ‌‌های بسیار متنوعی استفاده می‌شود که شامل زرد، سبز، مشکی، سفید، بنفش، زرشکی و قرمز است و طرح آن بیشتر به شکل میله‌ای یا راه‌راه است.

همه مشهد را با شیشلیک می‌شناسند، اما حالا که صنایع دستی‌اش را شناختیم بیایید سری بزنیم به بهترین فست فودهای مشهد که اتفاقا خوشمزه‌ترین پیتزاها را هم در ایران دارند.

صنایع دستی شمال

شمال کشور که شامل استان‌های گیلان و مازندران است از جمله مراکزی است که در آن انواع صنایع دستی تهیه می‌شود؛ اما برخی از آن‌ها مختص خطه شمال کشور هستند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

لاک تراشی

لاک تراشی یکی از هنرهای ابتکاری مردم خطه شمال کشور است. آن‌ها با شناختی که از انواع درختان دارند از چوب درختان شمشاد و افرا برای ساخت مصنوعات چوبی مختلف استفاده می‌کنند. پیشینه لاک تراشی در مازندران به بیش از 11 هزار سال پیش باز می‌گردد و در آن زمان مردم برای تأمین وسایل مورد نیاز روزانه خود از چوب درختان استفاده می‌کردند.

از جمله مصنوعات این رشته هنری می‌توان به لاک دانه پاش، چوله، قند چوله، ملاقه، کلز و کترا را با استفاده از ابزارهای مختلف و ریشه و تنه درختان تولید می‌کردند.

با توجه به اینکه بدنه و ریشه درختانی مانند شمشاد و افرا در مقابل حرارت، خمش، رطوبت و ترکیدگی تغییرات بسیار ناچیزی دارند محصول نهایی که از چوب این درختان تولید می‌شود بسیار ارزشمند و گاهی گران خواهد بود.

این هنر در حال حاضر در شهرهای شمالی ایران بسیار کم انجام می‌شود و ممکن است در آینده نزدیک به دست فراموشی سپرده شود. در این هنر چوب با وسایلی خاص آنقدر برش داده می‌شود تا شکل نهایی مورد نظر را به خود بگیرد.

حصیربافی

حصیربافی یکی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در استان گیلان است که در شهرهای دیگری مانند خمام، گلشن، بندانزلی، جفرود و غازیان و روستاهای اطراف اجرا می‌شود.

برای تهیه حصیر از "سوف" یا "لی" استفاده می‌شود. سوف گیاهی خودرو است که بیشتر در اطراف آبگیرها و مرداب‌ها رشد می‌کند. بیشتر روستائیان د فصول سرد سال که کار کشاورزی به اتمام رسیده اقدام به حصیربافی می‌کنند و گاهی آن را برای امرار معاش به بازار برده و می‌فروشند.

غیر از حصیر از سوف یا لی می‌توان برای بافت سبد، زیرانداز، سفره حصیری، کلاه حصیری، زنبیل، آبکش، زیرداغی، بادبزن حصیری و خیلی مصنوعات دیگر استفاده کرد و این هنر محدودیتی ندارد.

این مصنوعات بیشتر توسط زنان روستا بافته می‌شوند و زمانی که پای کسب و کار در میان باشد مردان روستا نیز به حصیربافی می‌پردازند.

بیایید همین جا سری به شمال بزنیم و به صورت کامل با سوغات شمال از مازندران تا گیلان آشنا شویم.

رشتی دوزی

رشتی دوزی که به آن رشته دوزی یا گلبند دوزی هم گفته می‌شود یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در استان گیلان است. برای دوخت این صنایع دستی از پارچه‌های ضخیمی به نام ماهوت استفاده شده و طرح‌ها با دست و به وسیله قلابی مخصوص و نخ ابریشمی روی پارچه شکل می‌گیرند.

در رشتی دوزی سه روش ساده دوزی، تکه دوزی (یا معرق دوزی) و ضخیم دوزی انجام می‌شود که از جمله رایج‌ترین انواع روش‌های دوخت هستند.

از طرح‌های زیبای اجرا شده روی ماهوت می‌توان به گل، بته، گل و مرغ، شاخ گوزنی و ... اشاره کرد. از رشتی دوزی در لباس‌های مختلفی از جمله لباس‌های زنانه مانند مانتو، کوسن، رومیزی، بازوبند، کلاه، شال و لاسیاره (یا شلوار پهلوانان) استفاده می‌شود.

قدمت این اثر آنچنان مشخص نیست اما قدیمی‌ترین نمونه باقی‌مانده از این هنر اثر استاد "حسین رشتی" است که به قرن سیزدهم برمی‌گردد و در حال حاضر نیز در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

چنته بافی

چنته در اصل نوعی کیسه، ساک یا توبره است که مردم عشایر از آن برای نگهداری وسایل مختلف خود استفاده می‌کنند. این وسیله زیبا دارای دسته‌ای از جنس نخ است که از آن برای آویزان کردن چنته یا انداختن آن دور گردن استفاده می‌شود. در بافت چنته از همان بافت قالی استفاده می‌شود و می‌توان نمونه‌هایی دید که مشابه بافت گلیم یا جاجیم هستند.

به عبارت ساده‌تر چنته مانند خورجینی کوچک است که بیشتر توسط زنان برای نگهداری شانه، آینه، نخ و سوزن، لوازم خیاطی، قرآن و قاشق و برخی موارد غذا استفاده می‌شود.

چنته مدتی است که جنبه تزئینی پیدا کرده و بیشر در دکوراسیون خانه یا برای دکوری در خودرو استفاده می‌شود. البته اندازه چنته‌هایی که برای خودرو تولید می‌شوند بسیار کوچک است و قابل مقایسه با چنته موردد استفاده توسط عشایر نیست.

الان بهترین زمان برای این است که سری بزنیم به خاص ترین و بکرترین جاهای شمال برای کسانی که در این منطقه پرطرفدار دنبال یک جای خلوت هستند.

صنایع دستی جنوب

در جنوب کشور صنایع دستی بیشتر با مواد اولیه موجود که شامل پوست درخت خرما و برخی گیاهان خودرو است تهیه می‌شود و بنابراین مواد اولیه مصرفی همیشه در دسترس هستند. در این بخش به معرفی پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در جنوب کشور می‌پردازیم.

سیس بافی

سیس بافی یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در جنوب است که به ویژه در هرمزگان طرفداران بسیاری دارد و علت آن نیز وفور ماده اولیه مصرفی برای بافت سیس است.

ماده اولیه مورد استفاده در سیس بافی از درخت خرما به دست می‌آید. جالب است بدانید که سیس در زمان محلی جنوب به الیافی گفته می‌شود که در کنار درخت خرما روییده و از آن به‌عنوان تار و پود اشیای مختلف استفاده می‌شود.

برگ درخت خرما دو نوع است که شامل "پیسک" و "مغ" خواهد بود. از این دو نوع برگ برای تولید محصولات مختلفی استفاده می‌شود.

پیسک به برگ‌های اطراف درخت گفته می‌شود و مغ در واقع برگ‌های میانی درخت هستند که معمولاً تازه روییده و ظرافت بیشتری دارند. از محصولاتی که با برگ درخت خرما تهیه می‌شود می‌توان به پادری، سید، حصیر و طناب‌های ضخیم اشاره کرد.

کپو بافی

در اصطلاح دزفولی کپو به هر شیء کروی و گردی مانند سر و کله گفته می‌شود. کپو یکی دیگر از صنایع دستی جنوب کشور است که با برگ درخت خرما و کرتک بافته می‌شود.

کرتک در اصل نوعی گیاه خودرو است که بیشتر در حاشیه رودخانه و دشت‌ها و مناطق باتلاقی گرمسیری می‌روید. یکی از ویژگی‌های مهم کرتک، استحکام کششی آن و عدم امکان ابتلا به آفت است. به همین دلیل نیز از کرتک برای بافت کپو استفاده می‌شود.

گپو نوعی زمینه ساده حصیری است که با استفاده از کامواهای رنگی روی آن طرح‌های هندسی متنوع ایجاد می‌کنند. روی درب کپو منگوله‌ای برای زیبایی بیشتر و راحتی باز کردن آن استفاده می‌شود.

کپوها مصرف زیادی دارند که از آن جمله می‌توان به محلی برای نگهداری نان، گلدان، لوازم خیاطی، میوه‌خوری و ... اشاره کرد. بهترین شیوه برای نگهداری کپو، جلوگیری از خیس شدن آن است. اگر کپو خیس شد باید سریعاً آن را خشک کنید.

اگر اهل سوغات و فرهنگ جنوبی هستید، بیایید سری بزنیم به قشم و جذاب ترین جاهای دیدنی قشم برای کسانی که به سفرهای خاص علاقه‌مندند.

گلابتون دوزی

گلابتون دوزی یکی از حرفه‌های قدیمی و سنتی مردم حوزه خلیج فارس است. این هنر در گذشته‌های دور در بیشتر مناطق کشور رواج داشته اما در حال حاضر یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در استان هرمزگان و حاشیه خلیج فارس است.

در این هنر از نخ‌های ظریف و نوارهای طلایی برای تزئین لباس‌های زنانه استفاده می‌شود. از این هنر بیشتر برای تزئین روسزی و شلوار استفاده شده و طرح‌های ایجاد شده معمولاً ذهنی هستند.

در گذشته گلابتون در اصل طلایی بوده که از حدیده کشیده شده و به شکل ریسمانی باریک در می‌آمد که از آن برای گلابتون دوزی استفاده می‌شود. در ایران گلابتون دوزی با نخ‌هایی از جنس طلا رایج نبود و به جای این نوع نخ معمولاً از نخ‌های دارای روکش طلایی یا سفید استفاده می‌شد.

فرش ایرانی و معروف ترین در صنایع دستی ایران

قالی یا فرش ایرانی یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است که از دیرباز تولید می‌شده و یکی از تاریخ‌نگاران یونانی به نام "گزنفون" در کتاب سیرت کورش که متعلق به سال‌های 430 تا 345 پیش از میلاد است آورده که "ایرانیان برای اینکه بسترشان نرم باشداز قالیچه زیر بستر خود استفاده می‌کنند".

در دوره ساسانی نیز فرش پشمی ایران به‌عنوان یکی از کالاهای وارداتی به چین بوده و فرش بسیار معروف بهارستان در کاخ تیسفون نیز به دلیل شکوه فراوانی که دارد در ادبیات اسلامی از آن نام برده شده.

فرش در ایران یکی از مهم‌ترین و اصیل‌ترین صنایع دستی بوده و در شهرهای مختلفی بافته می‌شود اما برخی از فرش‌ها دارای طرح‌ها و نقوش به خصوصی هستند که باعث شده تا از میان تمام محصولات موجود به‌عنوان بهترین انتخاب شوند.

فرش کاشان

قالی کاشان را از روی بافت و گره‌های آن می‌توان شناخت. گره‌های فرش کاشان گره فارسی یا گره نامتقارن است اما در برخی موارد دیده شده که نمونه‌های غیراصل دارای گره‌های جفتی نیز هستند.

یکی از ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد فرش کاشان به عنوان یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران، طرح و رنگ خاص آن است. در حال حاضر بیشتر از نقش ترنج و لچک در بافت فرش کاشان استفاده می‌شود. کاشان را می‌توانیم مهد فرش ایران بنامیم چون در حوزه بافت فرش دستبافت قدمتی طولانی دارد.

یکی از جذاب ترین دیدنی های کاشان، خانه های تاریخی این شهر است. در این نوشته در مورد خانه های قدیمی و تاریخی کاشان که امروز به یک جای گردشگری تبدیل شده‌اند، بیشتر بخوانید.

فرش تبریز

فرش‌های دستبافت تبریز شهره خاص و عام هستند و تقریباً همه مردم وقتی اسمی از فرش دستبافت برده می‌شود فرش‌های زیبای تبریز را در ذهن تداعی می‌کنند. برخی شواهد نشان می‌دهد که سابقه بافت فرش تبریز به به قرن سوم و دوره ساسانیان برمی‌گردد. تبریز از گذشته‌های دور به‌عنوان مهد بافت فرش دستبافت شناخته می‌شده و این فرش‌ها دارای چنان طرح‌های زیبایی بودند که تعداد زیادی از آن‌ها به کشورهای خارجی ارسال می‌شدند.

فرش اصفهان

فرش‌های اصفهانی دارای گره‌ها و طرح‌های منحصر به خود هستند و این هنر در دوران صفویه در اصفهان بسیار رونق پیدا کرد. فرش‌های اصفهان بیشتر به رنگ آبی، نیلی و قرمز روی زمینه عاجی هستند و یکی از مشخصه‌های اصلی آن‌ها بافت ظریف و استفاده از گره‌هایی منظم و مرتب است.

رزرو اقامتگاه در سراسر ایران

برای اینکه بتوانید در سراسر ایران اقامتگاه رزرو کنید نیازی نیست در اینترنت سرچ کنید یا به صورت تلفنی دنبال یک هتل یا اقامتگاه خوب باشید. جاباما شرایطی را فراهم کرده تا بتوانید از هر کجای ایران که هستید به راحتی و با چند کلیک بهترین هتل، سوئیت، هتل آپارتمان، اقامتگاه بوم‌گردی یا حتی اتاق بومگردی را در هر کجای ایران رزرو کنید. اگر مقصد سفر و زمان آن مشخص است، تنها کافی است محدوده زمانی را تعیین کرده و برای رزرو آنلاین هتل و اقامتگاه مورد نظرتان اقدام کنید.