غذای شب عید ایرانی‌ها چیست و چه فلسفه‌ای دارد؟!
عید نوروز همیشه با رسم و رسم‌های جذابش در نزدیکی بهار، طراوت و نشاط را با خودش به دنبال دارد. اما یکی از جذاب‌ترین رسومات عید نوروز غذای شب عید است که این مقوله به‌تنهایی داستان بسیار مفصل، هیجان‌انگیز و لذت‌بخشی دارد.
در این نوشته خبری از سبزه و ماهی قرمز و سیر و سکه نیست و ما قصد داریم تا به طور خاص درباره غذاهای مخصوص شب عید و فلسفه پشت هر یک از غذاهای شب عید در شهرهای مختلف ایران صحبت کنیم.
پس اگر شما هم با این سؤال بزرگ مواجه هستید که برای عید چی درست کنیم تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
سبزی پلو با ماهی از دوران سلیمان نبی
وقتی صحبت از غذای شب عید می‌شود، احتمالاً سبزی پلو با ماهی اولین و معروف‌ترین و بهترین غذای شب عید در شهرهای مختلف ایران است.
ترکیبی از برنج با سبزی‌های معطر خرد شده و دم کشیده با روغن محلی و کره در کنار قطعات ماهی طعم‌دار شده، سرخ شده و برشته شده معروف‌ترین غذای شب عید نوروز را در بین ایران تشکیل می‌دهد.
درباره چرایی انتخاب این غذا به‌عنوان غذای شب عید ماجراها و داستان‌های فراوانی نقل می‌شود.
مشهور‌ترین این ماجراها داستان انگشتر حضرت سلیمان است که به دست دیو می‌افتد و دیو به‌جای سلیمان به تخت پادشاهی می‌نشیند و انگشتر را به داخل دریا می‌اندازد.
حضرت سلیمان برای پیداکردن انگشتر سال‌ها به ماهیگیری مشغول می‌شود و بالاخره انگشتر را در شکم یک ماهی پیدا می‌کند. به همین علت مردم همه‌ساله به یاد این ماجرا، سبزی پلو را به همراه ماهی به‌عنوان غذای شب عید طبخ می‌کردند.
کوکوسبزی، دوست نوروزی سبزی پلو
اما از داستان انگشتر سلیمان جذاب‌تر، ماجرای کوکوسبزی است که همراه سبزی پلو در شب عید سرو می‌شود. ماجرای پشت کوکوسبزی شب عید از آنجایی می‌آید که مردم برای در سال جدید برای خود آرزوهای مختلفی می‌کنند و یکی از این آرزوها، فعالیت و خوش فکری و حافظه قوی است.
به گمان مردم کوکوسبزی به دلیل خواص سبزی‌ها توانایی بالایی در تقویت فسفر مغز داشته و باعث تقویت حافظه می‌شود
به همین دلیل کوکوسبزی معمولاً به‌عنوان جایگزین ماهی به همراه سبزی پلو مصرف می‌شده که این روزها به‌عنوان همراه در کنار ماهی با سبزی پلو به‌عنوان غذای شب عید سرو می‌شود.
درباره غذاهای سنتی ایران بیشتر بخوانید.
رشته پلو، غذای رایج شب عید
دومین و مهم‌ترین غذای شب عید که البته در بعضی از شهرها به‌عنوان اولین غذای سال جدید مصرف می‌شود. رشته پلو است. رشته پلو معمولاً به‌عنوان اولین ناهار و یا اولین شام در سال جدید پخته می‌شود و در کنار آن از پیازداغ، کشمش، خرما و همچنین نیمرو و در بعضی از شهرها، مرغ سرخ شده سرو می‌شود.
فلسفه رشته پلو شب عید
فلسفه رشته پلو شب عید در این است که به اعتقاد پیشینیان یکی از مهم‌ترین آرزوها در روز اول سال این است که فرد در آن سال رشته کارها را در دست خود بگیرید و همه چیز طبق برنامه پیش برود.
به همین دلیل رشته پلو به‌عنوان غذای روز اول سال نو نمادی است برای آن که رشته امور در دست شما باشد. همچنین روایت معروف دیگر این است که فلسفه رشته پلو شب عید در واقع طولانی و دراز شدن عمر در سال‌ها آتی است.
دلمه ویژه آذربایجانی‌ها
غذای شب عید در شهرهای ایران هرکدام نماد یک آرزو و حس خوش در آغاز سال است. بهترین غذای شب عید در آذربایجان دلمه برگ مو است. با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، برگ مو یکی از پرفروش‌ترین مواد غذایی در سراسر آذربایجان است.
دلمه برگ مو به‌عنوان نماد همبستگی و دور هم بودن تمام اعضای خانواده در شب عید پخته می‌شود. همچنین در آذربایجان اعتقاد بر این است که خوردن دلمه به‌عنوان غذای شب عید شگون دارد و سال پیش‌رو را خوش‌یمن و مبارک می‌کند.
کوفته محلی، غذای شب عید چهارمحال‌وبختیاری
کوفته ریزه شهرکردی به جز غذای شب عید یکی از سنت‌های روزهای آخر سال است. به این صورت که در روزهای آخر سال، گوشت‌های کوفته را در هاون‌های سنگی بزرگ می‌کوبند و برای کوفته آماده می‌کنند. از طرف دیگر برنج را شب قبل خیس می‌کنند.
در روز آخر سال و شب عید، گوشت‌های ریز شده، به همراه برنج خیس‌خورده و سبزی‌ها و ادویه‌ها را حسابی با هم ورز می‌دهند تا کاملاً چسبنده شود.
در نهایت به‌اندازه یک سیب از مواد کوفته را گرد می‌کنند و داخلش را با آلو و کشمش و خرما پر می‌کنند و یکی از خوشمزه‌ترین و بهترین غذاهای شب عید آماده می‌شود.
یکی از خوشمزه ترین کباب های ایران هم کباب بختیاری است که پیشنهاد می‌دهیم در طول تعطیلات نوروز آن را امتحان کنید.
خورش سبزی غذای اهالی کوهستان
در شهرهای کوهستانی و عمدتاً غربی ایران، خورش سبزی یا همان قرمه‌سبزی، معروف‌ترین و بهترین غذای شب عید است. به اعتقاد مردم کوهستان، سبزی و رویش گیاهان و درختان مهم‌ترین آرزوی سال جدید است و سبزی استفاده شده در خورش سبزی، نمادی از برکت و رویش و وفور نعمت در سال پیش‌رو است.
قرمه‌سبزی هم که به تعداد شهرهای ایران روش‌های پخت منحصربه‌فردی دارد و در شهر قرمه‌سبزی خاص همان منطقه به‌عنوان غذای شب عید پخته می‌شود.
درباره غذای سنتی یزد بیشتر بخوانید.
ترشی تره با ماهی غذای گیلانی‌ها
در گیلان زیبا معمولاً غذای شب عید شامل ترشه تره با انواع ماهی‌های صید روز می‌شود. البته که ترشه تره معمولاً بدون هرگونه گوشت و پروتئین مصرف می‌شود اما تنها به‌عنوان غذای شب عید است که در کنار ترشه تره از ماهی استفاده می‌شود.
در خورش ترشه تره از سبزی‌هایی مانند جعفری، گشنیز، اسفناج و تره به همراه نعناع خشک استفاده می‌شود. همچنین سیر فراوان، آبغوره و تخم‌مرغ هم از چاشنی‌های اصلی و جدانشدنی غذاهای گیلانی هستند.
سبزی پلو با ماهی و ته‌چین، هوس‌انگیز از خطه مازندران
در استان مازندران یکی از جذاب‌ترین غذاهای ایرانی به‌عنوان غذای شب عید سرو می‌شود. ته‌چین مازندرانی بهترین غذای مخصوص شب عید در مازندران است که از ترکیب برنج، گوشت مرغ یا جوجه محلی، کشمش و زعفران تهیه می‌شود.
همچنین علاوه بر ته‌چین مازندرانی، سبزی پلو با ماهی هم بخش مهمی از سفره غذای عید در مازندران را تشکیل می‌دهد. انواع مخلفات جذاب از زیتون گرفته تا سیرترشی و باقلا و غیره هم که پای ثابت غذاهای شمالی است.
آبگوشت و کوفته غذای شب عید همدانی‌ها
غذای مخصوص شب عید در همدان بیشتر کوفته و در بعضی نقاط هم آبگوشت است. کوفته همدان یکی از غذاهایی است که معمولاً در مناسبت‌ها و شادی‌ها مانند عید نوروز و تفریحات و مراسم پخته می‌شود.
این کوفته از ترکیب گوشت گوسفند؛ لپه، برنج؛ آرد و ادویه درست می‌شود و مانند اکثر کوفته‌های ایرانی، داخل آن با انواع تنقلات مانند آلو و گردو زرشک و خرما پر می‌شود.
همچنین آبگوشت معروف و مخصوص همدانی یکی دیگر از بهترین غذای سنتی نوروز در همدان است. اما یکی از ماجراهای جالب درباره کوفته همدانی این است که در هنگام پختن، داخل یکی از کوفته‌ها یک سکه قرار می‌دهند و فردی که این سکه در کوفته او باشد، شانس و اقبال را در سال پیش‌رو کسب کرده است.
درباره جاهای دیدنی همدان بیشتر بخوانید.
کلم پلو برای شیرازی‌ها با سالاد مخصوص
وقتی که صحبت از غذاهای شیرازی می‌شود، بدون شک کلم پلو اولین چیزی است که به ذهن تمامی ایرانی‌ها می‌آید؛ بنابراین بهترین غذای شب عید در شیراز همین کلم‌پلوی خوشمزه و جذاب است که در کنار سالاد شیرازی غوطه‌ور در آبغوره، یکی از بهترین و هیجان‌انگیزترین غذاهای مخصوص شب عید را تشکیل می‌دهد.
نکته مهم درباره کلم‌پلوی شیرازی این است که حتماً این غذا باید با کلم قمری پخته شود و به‌هیچ‌وجه کلم سفید نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای کلم‌قمری‌های خوشمزه در غذای نوروز شیرازی باشد.
علاوه بر کلم قمری، سبزی‌ها معطر و گوشت قل‌قلی و پیازداغ فراوان مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده کلم‌پلوی شیرازی شب عید هستند.
آش رشته تا خود سیزده به در!
آش رشته در واقع پای ثابت همه جشن‌ها و شادی‌ها و دورهمی‌های ایرانی‌ها است و چه دورهمی مهم‌تر از عید نوروز؟ آش رشته معمولاً از شب عید تا وعده‌های مختلف در تعطیلات نوروز به‌عنوان یکی از غذاهای اصلی تهیه می‌شود.
مخصوصاً در شهرها و استان‌های شمالی ایران که هوا همچنان اثری از سرما را با خود به دنبال دارد، یک آش رشته خوشمزه می‌تواند تکمیل‌کننده لذت روزهای عید نوروز باشد.
یکی از بهترین آش‌هایی که می‌توانید بخورید، آش رشته در کندوان است که در مسیر جاده چالوس واقع شده است.
سوتی پلو اردبیلی هم چهارشنبه‌سوری هم سال نو
غذای شب عید در اردبیل به‌صورت مشترک هم در شب سال نو و هم در جشن چهارشنبه‌سوری پخته می‌شود. سوتی پلو یکی از غذاهای محبوب و جذاب اردبیلی‌ها است که بسیار مقوی و پرخاصیت است.
این غذا معمولاً به همراه ماهی دودی سرو می‌شود اما می‌توان از دیگر انواع ماهی و کنسرو ماهی‌تن هم استفاده کرد.
برای درست‌کردن یک سوتی پلو اردبیلی به‌عنوان غذای شب نوروز باید برنج را با مقداری مساوی شیر و کره و زردچوبه و آب بگذارید تا آرام دم بکشید. در انتهای پخت، خرما و کشمش خیس‌خورده را به همراه زعفران به برنج اضافه کنید.
درباره گردنه حیران که در مسیر اردبیل اس، بیشتر بخوانید.
قیمه نثار قزوین از عروسی تا شب عید
در تمامی شهرها مردم تلاش می‌کنند تا بهترین و جذاب‌ترین و معروف‌ترین غذای شهرشان را به‌عنوان غذای عید در روز تحویل سال میل کنند.
قیمه نثار به‌عنوان معروف‌ترین غذای قزوین به‌عنوان غذای مخصوص شب عید سرو می‌شود. لایه‌های جذابی از گوشت‌های قورمه که با زعفران و پیاز و آب حسابی پخته شدند و هر لایه با برنج خوشمزه پوشیده شده و در نهایت لایه آخر که مغزها یا همان نثار به همراه گلاب و زعفران حسابی طعم‌دار شده‌اند و لایه آخر این غذای خوشمزه شب عید را تکمیل می‌کنند.
