جزیره ابوموسی؛ خاکی و صمیمی و گرم
ما خانهای داریم به وسعت ایران. خانهای چهار فصل و هزار رنگ با مردمانی مهربان و صمیمی. هر گوشه این خانه قصهها دارد؛ اما داستان خاک گرم و دامنگیر جنوب، داستانی دیگر است.
جزیره ابوموسی، با آفتاب درخشان، سواحل نیلگون و آرام و آبی بیکران خلیج فارس، روایتگر قصهای است از تمدنی کهن که ریشه در دل تاریخ دارد. ریشههای این جزیره را میتوان از همان زمان تمدن ایلام و ماد و سپس هخامنشی، اشکانیان و ساسانیان در هویت ایران جستوجو کرد.
سفر به گذشته: تاریخچه ابوموسی
جزیره کوچک ابوموسی با مساحت ۱۲ کیلومتر مربعیاش، آخرین نقطه خاک ایران در خلیج فارس و یکی از استراتژیکترین جزایر جنوب کشور است. بسیاری از مورخان و جغرافینویسان ایرانی و اسلامی مانند طبری، مسعودی، ابن حوقل، یعقوبی و مقدسی در آثارشان به نام این جزیره اشاره کردهاند.
در روزگاران دور، این جزیره را با نام فارسی «بوموسو» میشناختند. بوموسو واژهای است تشکیل شده از دو بخش «بوم» به معنی سرزمین و «سُو» به معنی سُوز یا همان سبز. در واقع جزیره ابوموسی به «سرزمین سبز» شهرت داشت و از قدیم یکی از خوش آبوهواترین مناطق خلیجفارس بوده است. به مرور نام ابوموسی به بوموسی و سپس، ابوموسی تغییر یافت.
از سال ۱۹۰۸ تا ۱۹۷۱، خاک ابوموسی به همراه تنب بزرگ و تنب کوچک به اشغال دولت بریتانیا درآمد اما پس از حدود ۷۰ سال، با مقاومت و شکایتهای متعدد دولت وقت ایران علیه اشغالگری انگلیس سرانجام در آذر ماه ۱۳۵۰ این سه جزیره به ایران برگردانده شدند.
ابوموسی، این سرزمین کهن، با وجود پشت سر گذاشتن تلاطمهای بسیار، هنوز گرما و صمیمیت خاک خود را حفظ کرده و یکی از دیدنیترین جزایر ایران به شمار میرود.
آشنایی بیشتر با شهرستان ابوموسی
آنچه به نام جزیره ابوموسی میشناسیم در واقع مرکز شهرستان ابوموسی به عنوان یکی از شهرستانهای استان هرمزگان ایران است. این شهرستان دارای شش جزیره به نامهای ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، سیری، فارور بزرگ و فارور کوچک است. شهرستان ابوموسی با مجموع این جزایر بر اساس آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۷ هزار و ۴۰۰ نفر جمعیت دارد.
ابوموسی از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که هر کدامشان جاذبهها و دیدنیهای منحصربهفردی دارند. جزیره سیری یکی از جاهای دیدنی این جزیره است که با پوشش گیاهی و جانوری خاصش، به عنوان یکی از سرمایههای ارزشمند طبیعی ایران شناخته میشود.
خاک سرخ سیری، جلوهای متفاوت به آن بخشیده است و تماشای خورشید درخشان از ساحل ماسهای و سنگی سیری که در آبی بیکران خلیج فارس طلوع و غروب میکند، تجربهای است که به وصف نمیآید.
جزیره سیری که از مرجانها و گدازههای آتشفشانی تشکیل شده، بیشباهت به یک آکواریوم عظیم نیست! شما میتوانید در آب شفاف و زلال این منطقه، بازی لاکپشتها و ماهیها را تماشا کنید و از صدای برخورد موجهای خروشان به سنگها و صخرهها لذت ببرید.
نمیشود به ابوموسی سفر کرد و سری به بازارچه محلی آن نزد. این بازارچه که در شهرک صیادان ابوموسی قرار دارد، یکی از جذابترین و هیجانانگیزترین بخشهای جزیره است. در این بازارچه میتوانید انواع میوهها و سبزیجات محلی، ماهی، صدف، مرجان، سوغات و صنایع دستی را خریداری کنید.
منطقه حفاظتشده فارور یکی دیگر از دیدنیهای شگفتانگیز ابوموسی است. این جزیره که از تپه ماهورهای کوچک و بزرگ تشکیل شده، مأمنی برای پرندگان زیبایی چون بلبل خرما، چاخلق، پرى شاهرخ، دلیجه، سنگ چشم، زرده پر، سر زیتونی، چک چک و غراب گردن قهوهاى و نوعی آهوی نادر به نام «جبیر» است و پوشش گیاهی ویژهای دارد. البته بازدید از جزیره فارور به سادگی ممکن نیست و برای تماشای زیباییهای آن باید هماهنگیهای لازم را با اداره محیط زیست منطقه انجام دهید.
با توجه به اینکه بخش عمده جمعیت شهرستان ابوموسی در خود جزیره ابوموسی ساکن هستند، در ادامه به معرفی آبوهوا و راههای دسترسی به این جزیره میپردازیم.
آبوهوای ابوموسی در فصلهای مختلف سال
جزیره ابوموسی آبوهوایی گرم و مرطوب دارد و بهطور کلی در دسته آبوهوای بیابانی گرمسیری طبقهبندی میشود. دمای هوای جزیره در فصل تابستان، گاهی تا ۴۰ درجه و رطوبت نیز به حدود ۹۰ درصد میرسد اما در فصول پاییز و زمستان، دمایی مطبوع و دلانگیز دارد.
بهترین زمان برای بازدید از ابوموسی اواخر پاییز تا اوایل بهار است. در این بازه زمانی، هوا معتدلتر بوده و رطوبت نیز کمتر احساس میشود.
راههای سفر به ابوموسی
برای رسیدن به این جزیره زیبا باید خودتان را به بندرعباس برسانید. از فرودگاه بندرعباس، هفتهای چند پرواز به فرودگاه ابوموسی انجام میشود که حدود ۳۰ دقیقه طول میکشد.
البته در حال حاضر امکان خرید بلیط هواپیما از بندرعباس به این جزیره بدون هماهنگی با فرمانداری ابوموسی وجود ندارد. برای دریافت این مجوز میتوانید به سایت فرمانداری مراجعه کنید. اگر اهل سفر هوایی نیستید، میتوانید راه دریا را انتخاب کنید و با شناور از بندرعباس یا بندر لنگه به ابوموسی بروید و سفرتان را به این سرزمین اعجابانگیز آغاز کنید.
اقامت در جزیره ابوموسی
در حال حاضر یک اقامتگاه به نام کلبه عمو نادر در جزیره فعال است. اما مردم مهماننواز جزیره نیز خانههای شخصی خود را با هماهنگی در اختیار مسافران قرار میدهند. جاباما نیز در تلاش است تا برای راحتی گردشگران و تسهیل اسکان آنها در این جزیره زیبا سرمایهگذاری کند.
نهم آذر، روز ملی جزایر سهگانه
نهم آذر روزی است که اشغالگران انگلیسی خاک جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را ترک کردند. هر چند در حال حاضر روزی به نام جزایر سهگانه نداریم، اما تلاشهایی برای ثبت این روز تاریخی در تقویم رسمی کشورمان در حال انجام است. جاباما نیز به مناسبت این روز، تلاش کرده تا شما را با شگفتیها و ظرفیتهای گردشگری جزیره زیبای ابوموسی، این جنوبیترین جزیره ایرانی آبهای خلیجفارس آشنا کند.
جزایر سهگانه ایران ظرفیتهای ناشناختهای دارد که جاباما امیدوار است با شناساندن آنها به مردم ایران بتواند ارزشهای مشترکی برای جامعه محلی، دولت و سایر کسبوکارها خلق کند تا گردشگران بیشتری بتوانند به این جزایر زیبا سفر کنند.
جزیره ابوموسی از نگاه متخصصان
کوشا داب، پژوهشگر زیستشناسی دریا: "به عنوان یک زیستشناس دریا که به جزایر متعددی سفر کرده و در آنها غواصی و مطالعه کردهام، قدم گذاشتن بر جزیره ابوموسی و غواصی در آن منحصر بهفردترین تجربه زندگی حرفهایام بوده است. به جرات میتوان گفت این جزیره هرآنچه را که میشود در جزایر خلیج فارس مشاهده و تجربه کرد، یکجا در خود جای داده است. زمانی که سفر دریایی خود را از جزیره قشم به ابوموسی به پایان میرساندم، در آبهای پیرامونی ابوموسی با یک گله چند صدتایی از دلفینهای چرخنده مواجه شدم که تا به حال به لحاظ تعداد در هیچ کجای خلیج فارس مشاهده نکرده بودم. کمی نزدیکتر به ابوموسی، یک والکوسه بزرگ جثه، یعنی بزرگترین ماهی دنیا را در حالی که به آرامی در سطح آب شنا میکرد، مشاهده کردم. غواصی در آبسنگهای مرجانی جزیره ابوموسی، یکی از نابترین تجربههای کل زندگی من بود. تا به حال چنین اکوسیستم مرجانی سالم، غنی و دستنخوردهای را در خلیج فارس مشاهده نکرده بودم."
:دکتر مهدی زارع، زلزله شناس ابوموسی به عنوان یک ژئوپارک، ساختار زمینشناختی منحصربهفردی متشکل از سنگهای رسوبی دارد که طی میلیونها سال تشکیل شدهاند. نواحی ساحلی انواع سنگها و سازندهای مختلفی را نشان میدهند که هم توسط فرآیندهای طبیعی و هم فعالیتهای انسانی شکل گرفتهاند. این تنوع زمینشناختی آن را به مکانی ایدهآل برای ژئوتوریسم تبدیل میکند، جایی که بازدیدکنندگان میتوانند به کاوش و یادگیری در مورد فرآیندهای زمین بپردازند.
جزیره ابوموسی زیستگاه انواع اکوسیستمها از جمله تالابهای ساحلی، صخرههای مرجانی و زیستگاههای زمینی است. یکی از پتانسیلهای اولیه اکولوژیکی جزیره ابوموسی در تنوع زیستی غنی آن نهفته است. این جزیره به عنوان یک اکوپارک زیستگاه گونههای مختلف گیاهی و جانوری است که برخی از آنها بومی منطقه هستند.
مناطق ساحلی دارای حرا، صخرههای مرجانی و بسترهای علف دریایی هستند که زیستگاههای حیاتی را برای گونههای دریایی متعددی فراهم میکنند. آبهای اطراف جزیره ابوموسی مملو از جانداران است. صخرههای مرجانی به عنوان زیستگاه گونههای ماهی مانند هامور و تیرانداز است. این صخرهها همچنین زیستگاه بیمهرگانی مانند جوجه تیغی دریایی و ستاره دریایی است.
وجود این اکوسیستمها نه تنها به تعادل اکولوژیکی کمک میکند، بلکه فرصتهایی را برای فعالیتهایی مانند غواصی و تفریحات آبی فراهم میکند. اکوسیستمهای محیط خشک جزیره شامل مناظر خشک با درختچهها و علفهای سازگار با آب و هوای محلی است. پرنده نگری میتواند یک جاذبه مهم باشد زیرا پرندگان مهاجر اغلب در طول سفرهای فصلی خود در جزیره توقف میکنند.
این جزیره لرزههایی را از رویدادهای لرزهای بزرگتر که در فراساحل یا در سرزمین اصلی ایران رخ میدهند احساس کرده است.ارزیابی خطر زلزله برای جزیره ابوموسی شامل ارزیابی پتانسیل لرزش زمین و خطرات ثانویه مانند سونامی یا ناشی از فعالیت لرزهای است.
گفتنیست که با توجه به اهمیت استراتژیک این جزیره عزیز ایرانی در تلاش هستیم تا ایستگاه لرزه نگاری ابوموسی را به زودی در محل این جزیره از سوی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله راهاندازی کنیم.
جزیره ابوموسی پتانسیلهای محیط زیستی قابل توجهی دارد که میتواند برای توسعه اکوتوریسم به بهرهبرداری برسد؛ البته از طریق برنامه ریزی دقیق و شیوههای پایدار با هدف حفاظت از محیطهای منحصر به فرد خود و در عین حال ارائه مزایای اقتصادی برای جوامع محلی.
:علیرضا رأفتی، نویسنده درهای این جزیره چند سالی است رو به گردشگران باز شدهاند، اما هنوز گردشگر زیادی پا در سواحل بوموسی نگذاشته… جایی روی نقشه اینترنتی هست که نوشته «ساحل نقرهای» و فکر میکنم که حتماً باید این ساحل نقرهای را ببینیم… فکریِ اینم که ای کاش یک نهادی گردن میگرفت که اینجا یک جشنواره سالانه ماهیگیری برگزار کند. یک فستیوال تمام عیار.
از همه جای ایران، یا اصلاً از همه جای دنیا مردم ثابت کنند که در موقع خاصی از سال بیایند بوموسی و در یک مسابقه ماهیگیری شرکت کنند. جایزه مسابقه هرچه که باشد، برنده مسابقه خود جزیره است.
جزیرهای که میتواند با این فستیوال نامش سالی یک بار در سطح کشوری یا جهانی رسانهای شود و تصاویر و ویدیوهای جذابی از گوشه و کنار و مسابقهاش منتشر شود و مردم جزیره هم دلشان به چیزهای خوش باشد که بتوانند از جذابیتهای زندگی در این جزیره به مردم بگویند که شاید بخواهند بار و بندیل زندگیشان را ببندند و به این جزیره مهاجرت کنند….
برگرفته از کتاب «ایران نرسیده به امارات»
