نگاهی به فعالیت جاباما در قشم به مناسبت ثبت جهانی روستای سهیلی

روستای سهیلی در جزیره قشم به عنوان یکی از سه روستای برتر ایران در بین روستاهای برتر جهان در تاریخ ۲۵ مهر ۱۴۰۴ از طرف سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل (UNWTO) ثبت جهانی شد. به این ترتیب این روستا در کنار روستاهای شفیع آباد در استان کرمان و کندلوس در استان مازندران، سه روستای برتر از ایران در سال ۲۰۲۵ شدند.

دلایل اصلی انتخاب سهیلی به عنوان یکی از سه روستای برتر سال 2025

اقدامات جامعه محلی سهیلی در توسعه گردشگری مسئولانه این روستا را به صدر منتخبان از بین روستاهای ایران و جهان رسانده است. دلایلی اصلی انتخاب این روستا در این فهرست را می‌توان در عوامل زیر خلاصه کرد:

حفاظت از محیط زیست: مردم روستای سهیلی با جایگزینی آلاچیق‌های شناور کم صدا به جای قایق‌های موتوری، از جنگل‌های حرا، ذخیره‌گاه زیست کره جهانی حفاظت کرده‌اند و به این ترتیب سهیلی به عنوان نخستین الگوی گردشگری تالابی مبتنی بر محیط زیست در خلیج فارس شناخته می‌شود.
توسعه فرهنگی و غذایی: روستای سهیلی با وجود بیش از 10 رستوران دریایی و ده‌ها بازارچه محلی و جشنواره‌های خوراک، حالا به «پایتخت گردشگری خوراک جنوب ایران» تبدیل شده است.
مشارکت زنان و جامعه محلی: زنان و کودکان سهیلی با پرورش بذر حرا در خانه‌های خود، هزاران نهال کاشته‌اند و در توسعه پایدار منطقه مشارکت فعالانه داشته‌اند.

اهمیت جهانی این روستا به اندازه‌ای است که به عنوان ستاره خلیج فارس و نماد گردشگری سبز معرفی شده است. این رتبه فراتر از یک جایزه، یک مکانیسم جهانی برای برندسازی، جذب سرمایه و پیوستن به شبکه‌ای از مقاصد منتخب گردشگری است.

داستان موفقیت روستای سهیلی در توسعه گردشگری جنوب ایران

آنچه امروز در روستای سهیلی جزیره قشم مشاهده می‌شود بدون شک در طی یک فرایند تدریجی ساخته شده است. زمانی که اولین گردشگران ماجراجو به این سرزمین پا گذاشتند و با استقبال مردم محلی و بومیان منطقه مواجه شدند. پذیرایی‌های اولیه برخی از مردم بومی از مسافران، الهام بخش سایر مردم روستا شد و به تدریج با پذیرش مسافران در منازل شخصی روند رسمی شدن ساخت اقامتگاه‌های بومگردی هم شروع شد.

حالا پس از گذشت چندین سال از سر زبان‌ها افتادن قشم، سهیلی به قلب تپنده این جزیره و مقصد مهم گردشگری زون جنوب کشور تبدیل شده است. امروزه روستای سهیلی دارای ده‌ها اقامتگاه بومگردی فعال است و خانوارهای بسیاری از مشاغل مرتبط با گردشگری، اقتصاد منطقه را متحول کرده‌اند.

نقش جاباما در منطقه قشم و روستای سهیلی

در سال‌های اخیر فعالیت بازیگران مختلف عرصه گردشگری در شهرت و محبوبیت روستای سهیلی نقش چشمگیری داشته است. رسمیت بخشیدن، معرفی گسترده و افزایش دسترسی به اقامتگاه‌های بومگردی سهیلی از جمله کارهایی‌ست که پلتفرم‌های رزرو آنلاین اقامتگاه به ویژه جاباما در رشد و توسعه قشم و روستای سهیلی انجام داده‌اند. به طور مشخص می‌توان نقش پلتفرم‌های واسط در فرایند توسعه را در سطوح زیر جمع‌بندی کرد:

فرایندسازی و ایجاد تطبیق بین عرضه و تقاضا: جاباما با شروع حضور خود در نقش واسط و مشاور در جزیره قشم به ظرفیت‌سازی در روستاهای جزیره پرداخت و با توانمند کردن افرادی که می‌توانستند در نقش میزبان و کسب‌وکارهای حول محور یک اقامتگاه عمل کنند فرایندهای پذیرش مهمان و آموزش میزبانان و همچنین قیمت‌گذاری و درآمدزایی را شفاف‌تر و ساختارمندتر کرد.
افزایش نرخ اشغال اقامتگاه‌ها: دسترسی جاباما به میلیون‌ها کاربر توانسته ضریب تکمیل کردن ظرفیت اقامتگاه‌ها و ضریب اشغال آنها را به صورت قابل توجهی افزایش دهد. بدون شک توانایی یک کسب‌وکار در ایجاد تقاضا برای سفر، هم در زمان‌های اوج تقاضا و هم غیر از های-سیزن بسیار بیشتر از یک یا چند میزبان به تنهایی است.
اطلاع رسانی و بازاریابی: ابزارهای جاباما در زمینه برخورداری از رسانه و محتواهای با کیفیت تولید شده با هدف انتشار در شبکه‌های اجتماعی یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در شهرت و دیده شدن اقامتگاه‌ها و داستان میزبان‌هاست.

فعالیت جاباما در روستای سهیلی از نگاه آمار

پلتفرم جاباما از سال ۱۳۹۹ و متمرکز شدن فعالیت‌هایش بر اقامتگاه‌های غیر هتلی ایران، با حضور در جزیره قشم به تدریج شروع به شناسایی جامعه محلی و ظرفیت‌های منطقه و افراد توانمند آن کرد. در ادامه به آمارهای رشد این روستا تحت تأثیر فعالیت جاباما می‌پردازیم:

رشد 6 برابری فروش اقامتگاه‌های سهیلی فقط در یک سال

اقامتگاه‌های فعال در روستای سهیلی و به طور کل اقامتگاه‌های بومگردی قشم از سال ۱۳۹۹ تا امروز هم از نظر کمّی و هم کیفی رشد قابل توجهی داشته است. افزایش سرمایه‌گذاری بسیاری از مردمان محلی و هم چنین غیر بومی خارج از جزیره به تدریج به تعداد اقامتگاه‌ها و جامعه میزبانی سهیلی کمک کرده است. همه اینها به تبع، برای خانواده‌های اطراف هر اقامتگاه هم اشتغال‌زایی به همراه داشته است. به طوری که تنها در یک سال یعنی از سال 1403 تا 1404 تعداد اقامتگاه‌های سهیلی از 33 اقامتگاه به 52 اقامتگاه رسیده است.

اقامتگاه بومگردی بوم امینی

روستاهای سوزا و سلخ در جزیره هم اقامتگاه‌های متعددی دارند اما شهرت سهیلی بیشتر از آنهاست. هرچند که بخش شهرنشین قشم همچنان از نظر تعداد بیشترین ویلا و سوییت جزیره را به خود اختصاص داده است، اما گردشگران ماجراجو معمولاً برای سفر به قشم، روستاها را به مرکز شهر ترجیح می‌دهند.

بر اساس آمارهای واحد بازرگانی جاباما این رشد بیش از 60 درصدی در تعداد اقامتگاه‌های فعال در این روستا نشان می‌دهد که میزان فروش اقامتگاه‌های سهیلی در جاباما تنها در طول یک سال بیش از 6 برابر شده است. این موفقیت نه تنها برای هر اقامتگاه و میزبان آن دستاورد چشمگیری محسوب می‌شود بلکه برای کسب‌وکارهای محلی که می‌توانند با ارائه خدمات متفاوت در کنار اقامتگاه درآمدزایی کنند نیز پتانسیل رشد و توسعه می‌سازد.

رشد گردشگری و اجاره بومگردی در قشم و روستای سهیلی با اقدامات جاباما

براساس مشاهدات و تخمین‌های جاباما تأسیس هر اقامتگاه می‌تواند دست کم برای 15 خانواده شغل ایجاد کند. به این ترتیب مردمان محلی به عنوان تأمین کنندگان اصلی مواد غذایی مهمان‌ها و جوانان هر بوم، به عنوان راهنمای گردشگری مهمان عمل می‌کنند. همچنین احیای صنایع دستی و آیین‌ها و رسوم هر منطقه در نهایت به اشتغال زایی بومی و توسعه اقتصاد گردشگری در حاشیه آن اقامتگاه می‌انجامد.

همانطور که دهیاری روستای سهیلی گفته است در این روستا هیچ جوانی بیکار نمی‌ماند.

۱۵ درصد میزبان‌های سهیلی خانم هستند

در بررسی عوامل توسعه گردشگری یک منطقه نباید از نقش زنان در کنار مردان غافل شویم. مثال بارز این موضوع را می‌توان در روستای شفیع آباد کرمان مشاهده کرد که همزمان با روستای سهیلی به عنوان یکی از سه روستای منتخب سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۵ به ثبت جهانی رسید. سهم عمده این امتیاز به دلیل مشارکت فعالانه زنان روستا در احیای قنات‌های شفیع آباد به وسیله فروش حاصل از تولید صنایع دستی متعلق به زنان است.

در روستای سهیلی هم زنان نه تنها در حاشیه اقامتگاه‌ها به تولیدات صنایع دستی و تهیه خوراک و نوشیدنی محلی مشغول هستند و از این راه درآمد کسب می‌کنند بلکه خودشان هم در نقش‌های مدیریتی به عنوان صاحب یا میزبان اقامتگاه، حضور فعال دارند. در حال حاضر ۱۵ درصد از میزبان‌های اقامتگاه‌های سهیلی در جاباما را زنان تشکیل می‌دهند.

جذابیت سرمایه‌گذاری در روستای سهیلی قشم

روستای سهیلی در جزیره قشم یکی از چند روستای مشهور جزیره است که به دلیل دسترسی به جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی متنوع قشم، در سال‌های اخیر با اقبال خوبی از سوی معماران و سرمایه‌گذاران ملک روبرو شده است. نزدیکی این روستا به جنگل حرا و تالاب خوران در جزیره عامل مهمی‌ست که بسیاری از علاقه‌مندان سرمایه‌گذاری در زمین و ساخت ویلا و اقامتگاه را به این قسمت از جزیره کشانده است.

در واقع سازوکار اصلی که سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) بر اساس آن پیش می‌رود در پاسخ به یک چرخش رفتار و تغییر الگو در اقتصاد جهانی گردشگری است. گردشگر امروز، به ویژه پس از دوران کرونا، دیگر فقط یک مسافر و مصرف‌کننده نیست؛ بلکه به دنبال «تجربه کردن» است. او حاضر است برای اقامت در یک خانه بومی با معماری خاص منطقه، یادگیری یک دستور پخت محلی یا مشارکت در یک پروژه حفاظت از محیط زیست هزینه کند.

اعتباری که اکنون روستای سهیلی پس از سال‌ها تلاش به واسطه این امتیاز جهانی به دست آورده است زمینه را برای ایجاد مشارکت در سرمایه‌گذاری باز کرده است؛ فرصتی که می‌تواند منطقه آزاد قشم را بیش از پیش به الگویی از توسعه پایدار و مبتنی بر جامعه محلی تبدیل کند.

از شناسایی تا دیده‌شدن؛ روایت توسعه گردشگری در قشم با همکاری جاباما و جامعه محلی

جاباما از سال ۱۳۹۹ در قشم حضور دارد. کار اولیه‌اش شناسایی ظرفیت‌ها بود: کدام خانواده‌ها می‌توانند میزبانی کنند؟ چطور باید قیمت‌گذاری کرد؟ استانداردهای پذیرش مهمان چیست؟

تعداد اقامتگاه‌های فعال این جزیره در پلتفرم جاباما در سال ۱۴۰۳ از ۸۰۰ واحد گذشت که ۴۲ درصد آن‌ها بوم‌گردی هستند. قشم در این سال هم میزبان یکی از گران‌ترین رزروهای جاباما با بیش از ۲۰۰ میلیون تومان هزینه برای پنج شب اقامت بود و هم محل فعالیت میزبانانی که درآمد سالانه آن‌ها از ۵ میلیارد تومان فراتر رفته است. در کنار اقامتگاه‌ها، فعالیت‌های تجربه‌محور مانند گشت‌های جزیره، شب‌نشینی‌های محلی و تفریحات آبی نیز با استقبال چشمگیر مسافران همراه بوده و جایگاه قشم را به‌عنوان یکی از سه مقصد برتر کشور در گردشگری تجربه‌محور تثبیت کرده است.

حضور جاباما در قشم نمونه‌ای از توسعه موفق گردشگری مبتنی بر جامعه محلی (community-based development) است. ورود ده‌ها میزبان جدید، رشد بوم‌گردی‌ها و رونق مشاغل وابسته، سبب شده قشم در شاخص‌هایی مانند تعداد نفرشب، اتاق‌شب و تعداد مهمان در میان پنج مقصد برتر کشور قرار گیرد.