نوروز و هر چه باید درباره آن بدانید
جشن نوروز از مهم‌ترین آئین‌های باستانی ایرانیان است که به جرأت می‌توان آن را یکی از زیباترین رسوم سال نو در جهان دانست. نوروز که با بهار طبیعت، زنده شدن گیاهان و شکوفایی آن‌ها همراه است، احساسی همراه با امید و شادی در مردم ایجاد می‌کند.
البته جشن نوروز فقط مختص ایرانی‌ها نیست و حدود ۳۰۰ میلیون نفر در کشورهای فارسی‌زبان، آن را با برنامه‌هایی تقریباً شبیه به هم جشن می‌گیرند. رسوم مرتبط با نوروز فقط محدود به یک روز و یک ساعت خاص نیست و مقدمه و مؤخره‌های زیادی دارد.
این آئین سنتی زیبا از فراهم‌کردن لباس نو برای سال جدید، تمیز کردن خانه‌ها، خرید یا پخت شیرینی، برپایی جشن چهارشنبه‌سوری و... آغاز شده و تا سیزده بدر ادامه دارد. در این مدت، خانواده‌ها به دیدوبازدید، تفریح، سفر و استراحت می‌پردازند تا با دل‌خوش سال جدید را شروع کنند.
در سال ۲۰۰۹، جشن باستانی نوروز ایرانی در تقویم مجمع عمومی سازمان ملل جای گرفت تا جهانیان بیش‌ازپیش با این آئین زیبا و دلنشین آشنا شوند.
این مقاله با معرفی نوروز و هر چه باید درباره آن بدانید به شما کمک می‌کند تا با این جشن کهن و زیبای ایرانی بیش‌تر آشنا شوید. ضمناً درصورتی‌که قصد سفر نوروزی را دارید، در ادامه به شما می‌گوییم که بهترین مقاصد سفرهای نوروزی در ایران کدام‌اند. با ما همراه شوید.
نوروز چیست؟
ایرانی‌ها از حدود سه هزار سال پیش تا امروز، همزمان با شروع فصل بهار و رستاخیز طبیعت، جشنی بزرگ و باشکوه بر پا می‌کنند که به آن نوروز می‌گویند. در واقع می‌توان نوروز را یک جشن و خوشامد برای رسیدن بهار طبیعت و استقبال از آن دانست.
لحظه تحویل سال و نوروز دقیقاً همزمان با اعتدال بهاری در نیمکره شمالی زمین روی می‌دهد و نقطه‌ای بر پایان فصل زمستان و آغاز فصل بهار است.
پس نوروز صرفاً یک آئین باستانی و جشن سنتی نیست؛ بلکه از نظر علمی هم قابل‌توضیح است و همین موضوع، آن را از سایر جشن‌های سال نو در جهان متمایز می‌کند.
تاریخچه نوروز
در مورد چگونگی شکل‌گیری عید نوروز، روایت‌های بسیاری وجود دارد که یکی از قوی‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها، داستانی مرتبط با جمشید، نخستین پادشاه اساطیری ایران است. جمشید شاه روز اول فروردین را هرمز روز (اورمزد روز) نامید و پس از آن، روزهای سال را به دوازده ماه تقسیم کرد.
او جشن تاجگذاری خود را در هرمز روز قرارداد و مردم پس از آن، هر سال در اولین فروردین به شادی و پایکوبی پرداختند. فردوسی بزرگ، شاعر نامدار ایران‌زمین، در شعر زیر به زیبایی هرچه‌تمام‌تر، داستان روز تاجگذاری جمشید شاه و نوروز را در شاهنامه شرح می‌دهد:
به فر کیانی یکی تخت ساخت چه مایه بدو گوهر اندر نساخت که چون خواستی دیو برداشتی ز هامون به گردون برافراشتی چو خورشید تابان میان هوا نشسته برو شاه فرمانروا جهان انجمن شد بر آن تخت او شگفتی فرومانده از بخت او به جمشید بر گوهر افشاندند مر آن روز را روز نو خواندند سر سال نو هرمز فروردین بر آسوده از رنج روی زمین بزرگان به شادی بیاراستند می و جام و رامشگران خواستند چنین جشن فرخ از آن روزگار به ما ماند از آن خسروان یادگار
از سوی دیگر، پیروان زرتشت هم او را پایه‌گذار جشن نوروز می‌دانند و معتقدند که زرتشت پیامبر، روز اول فروردین را به عنوان اعتدالین نوروزی نام‌گذاری کرد. پس از آن مردم ایران، این روز را جشن می‌گرفتند و به شادی می‌پرداختند. البته این موضوع امروزه از نظر علم نجوم هم قابل توضیح است.
از هر زاویه به عید نوروز نگاه کنیم، به یک موضوع مشترک می‌رسیم: بیداری زمین و زندگی نو! به‌هرحال، از هزاران سال پیش تا امروز، ایرانی‌ها روز اول فروردین را به عنوان روزی که زمین از خواب سنگین زمستانی برخاسته و به سوی شکوفایی و زایش می‌رود شناخته و آن را گرامی می‌دارند.
جشن باستانی نوروز
ایرانیان قدیم بسیار شاداب و سرزنده بودند و در طول سال، مناسبت‌های مختلفی را جشن گرفته و به شادمانی و پایکوبی می‌پرداختند. در این میان، هفت جشن بسیار مهم در فرهنگ باستان ایران رایج بود که همه مردم، از بزرگ و کوچک تا فقیر و غنی در همه آن‌ها شرکت می‌کردند.
جشن میانه بهار، میانه تابستان، جشن آفرینش گیاه و... برخی از مهم‌ترین این جشن‌ها هستند که امروز نشانه‌های اندکی از آن‌ها باقی‌مانده است.
اما جشن نوروز، هفتمین جشن از اعیاد مهم باستانی ایران بود که با گذشت چند هزار سال، هنوز توسط مردم به زیباترین شکل ممکن برگزار می‌شود و همه تلاش می‌کنند تا آداب مربوط به آن را به جا آورند.
در دوره هخامنشیان، جشن نوروز از اواخر زمستان تا اواسط بهار به طول می‌انجامید و بهانه‌ای برای تمیز کردن خانه‌ها و خیابان‌ها، عفو زندانی‌ها، ترفیع سربازها و... بود. ساسانیان هم عید نوروز را بسیار گرامی می‌داشتند و آن را به صورت دو جشن (نوروز کوچک و نوروز بزرگ) برگزار می‌کردند.
جشن‌های روز اول تا پنجم فروردین، نوروز کوچک بود که در طول این روزها، هر روز یکی از گروه‌های مردم به دیدار پادشاه رفته و با او گفتگو می‌کردند.
پس از آن در ششمین روز فروردین، جشن بسیار باشکوهی با حضور همه مردم برگزار می‌شد که با عنوان نوروز بزرگ شناخته می‌شود.
رسوم زیبای نوروز از جمله کاشت سبزه، برپا کردن آتش و عیدی دادن هم از این دوره رایج شد و تا امروز باقی‌مانده است. با ورود اسلام به ایران اگر چه بخشی از رونق و شکوه نوروز از بین رفت، اما سلسله‌های طاهریان، آل بویه و پس از آن، صفوی‌ها تلاش کردند تا رسم نوروز را به جایگاه سابق خود برگردانند.
شلیک توپ در لحظه تحویل سال با هدف اعلام شروع سال نو، اضافه شدن تخم‌مرغ به سفره هفت‌سین و مراسم رقص و آتش‌بازی در این روزگار به آئین‌های مرتبط با نوروز اضافه شد.
آداب‌ورسوم عید نوروز
در حال حاضر، عید نوروز در کشور ما از روز اول فروردین تا سیزدهم این ماه برگزار می‌شود. اگر چه چهار روز اول فروردین در تقویم رسمی ایران تعطیل است، اما مردم در طول این سیزده روز به استراحت، تفریح، دیدوبازدید با اقوام و دوستان و سفر می‌پردازند تا خود را برای شروع سال کاری جدید آماده کنند.
عید نوروز در ایران آداب‌ورسوم خاصی دارد که بسیاری از آن‌ها، هزاران سال است به همین شکل انجام می‌شوند. درعین‌حال برخی از رسوم نوروزی هم در طول زمان، از این جشن باستانی حذف شده یا به آن اضافه شده‌اند. برخی از مهم‌ترین آداب‌ورسوم عید نوروز در ایران عبارت است از:
کاشت سبزه عید
مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که این رسم زیبا از دوره ساسانیان به جشن نوروز اضافه شده و این روزها با اندکی تغییر، همچنان پابرجاست. ایرانیان باستان، حدود سه هفته پیش از نوروز، دوازده محفظه یا ستون از جنس خشت خام تهیه می‌کردند و بر روی هر یک از آن‌ها، حبوبات و غلات مختلف مثل گندم، جو، برنج، لوبیا، نخود و... را می‌کاشتند.
این ستون‌ها حدود چهل روز باقی می‌ماندند و پس از آن، برچیده می‌شدند. در آن دوران، مردم بر این باور بودند گیاهی که زودتر از بقیه به بار بنشیند، همان است که باید در مزارع کشت شود؛ چون احتمالاً در آن سال محصول بهتری خواهد داد.
این روزها اگر چه خبری از ستون‌های دوازده‌گانه نیست، اما بسیاری از زنان و مردان ایرانی، از نیمه‌های اسفند، بساط سبز کردن انواع غلات و حبوبات را فراهم کرده و سبزه‌های آماده را به عنوان نمادی از برکت بر سفره‌های هفت‌سین خود قرار می‌دهند.
چیدن سفره هفت‌سین
یکی از زیباترین و جذاب‌ترین آداب‌ورسوم مربوط به نوروز، چیدن سفره هفت‌سین توسط اعضای خانواده است. هفت‌سین، سفرهای رنگین و زیبا است که از هفت خوردنی و روئیدنی که با حرف سین شروع می‌شوند، تشکیل شده است.
گفته می‌شود این رسم در گذشته به صورت هفت شین شامل شمع، شراب، شهد و... بوده که با ورود اسلام و ممنوع شدن شراب، به هفت سین تغییر پیدا کرده است. در حال حاضر هفت سین اصیل ایرانی از سبزه، سیر، سرکه، سنجد، سمنو، سماق و سیب تشکیل می‌شود.
البته این روزها، شما سین‌های دیگری را هم بر سفره‌های هفت سین مشاهده می‌کنید. علاوه بر این‌ها، اضافه کردن تخم مرغ رنگی، آینه، ماهی قرمز، گل‌های مختلف مثل سنبل، سکه، نان و پنیر و سبزی و... هم این روزها مرسوم است و هر یک با هدفی بر این سفره زیبا قرار داده می‌شود.
برخی با قرار دادن کتاب‌هایی مثل قرآن، شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، رباعیات خیام و... هم به بار معنوی این سفره اضافه می‌کنند و حال و هوای جذابی به آن می‌بخشند. به‌طورکلی، هر یک از اجزای هفت سین، نمادی از رزق‌وروزی، شادابی، سلامتی و سعادت هستند که در ادامه به جزئیات آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- سبزه نمادی از سرسبزی، شادابی و پیوند انسان با طبیعت
- سیب سرخ نماد سلامتی، تندرستی و زیبایی
- سنجد نماد عشق، مهر و دلباختگی
- سمنو نماد زایش و باروری
- سماق نماد محبت و پیوند قلب‌ها در خانواده
- سیر نماد پاکیزگی و حفظ سلامت بدن (در ایران باستان، بوی سیر را عامل دور شدن دیوها از خانه می‌دانستند)
- سرکه نماد دور کردن آلودگی‌ها و حفظ پاکیزگی
خوردن غذاهای خاص
بسیاری از ایرانی‌ها در روز اول سال نو، غذاها خاصی مثل سبزی‌پلو با ماهی، رشته‌پلو و... را در کنار سایر اعضای خانواده می‌خورند و این رسم، از زمان‌های پیش تا کنون باقی‌مانده است.
فلسفه خوردن ماهی در نخستین روز سال، به داستان حضرت سلیمان و پیدا شدن انگشتر در شکم ماهی و پیروزی حق بر ظلم برمی‌گردد. گاهی در کنار این غذا، کوکو سبزی هم قرار می‌دهند تا همه اعضای خانواده، حتی کسانی که به ماهی علاقه ندارند هم از خوردن غذا لذت ببرند.
برخی از ایرانی‌ها از جمله کرمانشاهی‌ها و آذربایجانی‌ها هم سال نو خود را با خوردن رشته‌پلو شروع می‌کنند تا سررشته کارها را به دست گیرند. خوردن آش رشته، کوفته همدانی، دلمه تبریزی و غذاهای دیگر هم در نقاط مختلف ایران رایج است که پشت هر کدام، داستان و فلسفه‌ای نهفته است.
پوشیدن لباس نو
یکی از سنت‌های نوروز، این است که اعضای خانواده در هنگام تحویل سال و در طول دید و بازدیدهای عید، لباس نو مخصوص عید خود را به تن می‌کنند.
این رسم زیبا، علاوه بر تأکید به آراستگی در شروع سال نو، می‌تواند نمادی از پشت سر گذاشتن سال قبل و همه چیزهای مربوط به آن از جمله ناملایمات، لباس‌های کهنه و... باشد.
دید و بازدید
سر زدن به اقوام و بزرگ‌ترها، از زیباترین رسوم نوروز است که این روزها، مردم بیش از پیش به اهمیت آن پی برده‌اند. در روزهایی که مشغله زندگی همه انسان‌ها را در خود غرق کرده، نوروز و آغاز سال نو می‌تواند بهانه‌ای زیبا برای دیدار با نزدیکان و دوستان و وقت‌گذرانی با آن‌ها باشد.
عیدی دادن و عیدی گرفتن
کم‌تر کسی پیدا می‌شود که هدیه گرفتن را دوست نداشته باشد! هدیه سال نو یا نوروز که با نام عیدی شناخته می‌شود، از رسوم جذابی است که طرفداران زیادی دارد.
در روزهای سال نو و در طول دید و بازدیدهای این ایام، بزرگ‌ترها به کودکان و جوانان عیدی می‌دهند و آن را نماد برکت سال نو می‌دانند. عیدی می‌تواند شامل اسکناس‌های نو و تا نخورده، لباس و... باشد و معمولاً بچه‌ها با دیدن آن‌ها ذوق می‌کنند.
سیزده بدر
رسم زیبای سیزده بدر را می‌توان حسن ختام جشن نوروز دانست. در این روز، ایرانی‌ها به شکرانه این که سالی نو را در کنار اعضای خانواده خود شروع کرده‌اند، به دامن طبیعت پناه می‌برند تا از همراهی عزیزان خود لذت بیش‌تری ببرند.
در این روز، خانواده‌ها آنچه از شیرینی و آجیل عید باقی‌مانده را جمع می‌کنند، بساط ناهار، کاهو و سکنجبین، آش رشته و... را به راه می‌اندازند و به تفریح و استراحت می‌پردازند. در واقع، این روز پایانی خوش بر ۱۲ روز دیدوبازدید و سفر و... است که افراد را برای شروع رسمی یک سال خوب و پربار آماده می‌کند.
بهترین شهرها برای سفر در نوروز
تعطیلات نوروز از بهترین ایام سال برای سفر است. همه مدارس و مراکز آموزشی از اول تا سیزدهم فروردین تعطیل هستند و خانواده‌ها با فراغ‌بال می‌توانند به گشت‌وگذار در شهرها و روستاهای زیبای ایران بپردازند.
باتوجه‌به از راه رسیدن بهار و سرسبز شدن دامن طبیعت، اوضاع آب‌وهوا هم در بسیاری از استان‌ها به ویژه استان‌های جنوبی ایران مطبوع است و بهترین شرایط را برای سفر و طبیعت‌گردی دارد. اگر می‌خواهید با بهترین شهرها برای سفر در نوروز آشنا شوید، مطالعه ادامه مطلب را از دست ندهید.
سفر نوروزی به کیش و قشم
جزایر زیبای خلیج‌فارس از بهترین مقاصد گردشگری در نوروز هستند. وضعیت آب‌وهوای این جزایر در نخستین روزهای بهار در بهترین وضعیت خود قرار دارد و بسیار خنک و دلپذیر است.
ضمناً شما می‌توانید در این مدت از جاذبه‌های دیدنی کیش مثل روستای تاریخی حریره، سواحل زیبا و... بازدید کنید و از تفریحات دریایی هیجان‌انگیز آن لذت ببرید. جزیره قشم هم با داشتن جنگل‌های زیبا حرا، دره ستارگان، تنگه چاهکوه و... از بهترین مکان‌ها برای سفر نوروزی است.
سفر نوروزی به تهران
پایتخت ایران از بهترین مقاصد گردشگری نوروزی است که طرفداران زیادی دارد. در طول تعطیلات نوروز، بسیاری از پایتخت‌نشینان از این شهر خارج شده و در این مدت، خبری از آلودگی و ترافیک نیست.
شما می‌توانید در طول تعطیلات نوروز، از گشت‌وگذار در خیابان‌های تهران، بازدید از جاهای دیدنی این شهر، تماشای آسمان پاک و آبی آن حسابی لذت ببرید.
خلاصه کلام این که اگر دلتان برای تفریح و گردش در شهر تهران و تماشای جاذبه‌های شگفت‌انگیز آن لک زده، فرصت طلایی تعطیلات نوروزی را از دست ندهید.
سفر نوروزی به بوشهر
بوشهر یکی از زیباترین شهرهای بندری ایران در حاشیه خلیج‌فارس است که شرایط خوبی برای پذیرایی از گردشگران در روزهای تعطیلات نوروز دارد.
این استان زیبا و آرام با داشتن سواحل جذاب مثل ساحل تاریخی ریشهر، روستای ساحلی دلارام، تنگه درزو در جنوب استان، منطقه گردشگری خاییز و... بهترین مکان برای سفر و تفریح در زیباترین روزهای بهاری است.
سفر نوروزی به یزد
یزد از تاریخی‌ترین استان‌های ایران است که سفر به آن در تعطیلات نوروز، بسیار جذاب خواهد بود. نخستین روزهای بهار در یزد بسیار مطبوع است و شب‌های پرستاره و زیبایی دارد.
شما می‌توانید در طول تعطیلات نوروز، از گشت‌وگذار در بافت تاریخی یزد، میدان امیر چخماق، آتشکده زرتشتیان و سایر جاهای دیدنی یزد حسابی لذت ببرید و خوش بگذرانید.
سفر نوروزی به خرم آباد
شهر خرم آباد مرکز استان لرستان است و یکی از بهترین شهرها برای سفر در نوروز به حساب می‌آید.
این شهر زیبا و سرسبز در دامنه رشته‌کوه عظیم زاگرس، با زیبایی‌های طبیعی و شگفت‌انگیزش میزبان شما خواهد بود تا از چند روز همنشینی با طبیعت حسابی لذت ببرید.
قلعه فلک‌الافلاک، دریاچه کیو، تنگه شیرز، آبشارهای تماشایی مثل آبشار بیشه و... از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی خرم آباد هستند که در سفر به لرستان می‌توانید ببینید.
سفر نوروزی به شیراز
توصیف زیبایی و طراوت بهار شیراز در قالب کلمات کار بسیار سختی است. پس اگر می‌خواهید آن را با همه وجود درک کنید، شیراز را برای سفر نوروزیتان انتخاب کنید.
شهر شیراز با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعدد و چشم‌نواز خود، بهترین میزبان برای شما و همسفرانتان در طول تعطیلات نوروز است.
شما می‌توانید در این مدت از تماشای تخت جمشید، مجموعه تاریخی پاسارگارد، باغ‌های زیبای این شهر مثل باغ ارم، نارنجستان قوام و... حسابی لذت ببرید و عطر بهار نارنج‌های این شهر را با همه وجود حس کنید.
بهترین روش برای اجاره اقامتگاه در نوروز
اگر وضعیت آب‌وهوا در استان‌های کشور پایدار و مناسب باشد، تعطیلات نوروز بهترین زمان برای سفر است. بسیاری از خانواده‌ها، فرصت سیزده روزه تعطیلات سال نو را مغتنم می‌شمارند و با برنامه‌ریزی برای سفر، تلاش می‌کنند تا تعطیلات خوبی برای خود و اعضای خانواده‌شان رقم بزنند.
اگر شما هم جزو این دسته هستید، باید بدانید که تعطیلات نوروز علیرغم این که شرایط خوبی برای سفر در اختیارتان می‌گذارد، اما با شروع پیک سفرها، ممکن است پیدا کردن اقامتگاه مناسب در مقصد را دشوار کند.
پس بهتر است پیش از شروع سفر نوروزی، اقامتگاه دلخواه خود را در شهر مقصد اجاره کرده و با خیال راحت، قدم در مسیر سفر بگذارید.
پلتفرم‌های آنلاین اجاره اقامتگاه از جمله جاباما، بهترین روش برای انتخاب و اجاره یک اقامتگاه مناسب در سفر نوروزی هستند.
شما می‌توانید از طریق سایت یا اپلیکیشن جاباما، بهترین اقامتگاه‌های شهرهای مختلف ایران را برای سفر نوروزی پیدا کنید و پس از بررسی و مقایسه آن‌ها، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
همه مراحل این کار از طریق جاباما به صورت آنلاین انجام می‌شود تا شما بتوانید یک اقامتگاه ایده‌آل از نظر امکانات، هزینه، موقعیت مکانی و... داشته باشید و از سفر نوروزی خود حسابی لذت ببرید.
